بیز ده واریق                                                               

       29/11/1392  حسن راشدی                              

فورالین 21 ی ( اسفندین 2 سی ) دونیا آنا دیلی گونو مناسبتی ایله

آچیقلاما : بو یازی " آنا دیلی گونو " مناسبتی ایله بورادا یاییلدیغی حالدا  "بیزده واریق"  آدیندا مؤلیف طرفیندن و 280 صحیفه لیك كیتاب آدی و باشلانیش یازیسی اولاراق چاپ اولماق اوچون  " ارشاد " اداره سیندن مجوّز آلماغا ، دی آییندا بو اداره یه  تحویل وئریلمیشدیر .

ایران كثیرالملّه بیر اؤلكه‌دیر؛ بو اؤلكه‌ده مختلیف دیل‌لرده، او جمله‌دن توٍرك، فارس، توركمن، عرب، لُر، بلوچ، كورد، مازنی (مازندرانی) ، گیلك و باشقاب دیللرده دانیشیلیر[1]، لاكین آذربایجان توركجه‌سی ایله فارس (دری) دیلی بو اؤلكه‌ده ان چوخ دانیشیلان و نفوس باخیمیندان ان چوخ جمعیّتی اولان ایكی دیل‌دیر.

1390 – جی هجری گونش ایلی و ان سوْن اؤلكه نفوس ساییمی اساسیندا ایرانین 75/149/669  میلیون نفر ( یئتمیش بئش میلیون یوز قیرخ دوققوز مین آلتی یوز آلتمیش دوققوز ) جمعیتی واردیر.[2] بو جمعیّتین یـوزده قیرخا (40٪) یاخین و یا 30 میلیون حـدودوندا دانیشانلاری توركـجه دانیشیرلار.[3]

طبیعی دیركی، بو 30 میلیون توركجه دانیشان انسانلارین، ایران داخلینده جمعیّتلری چوخلوغو اساسیندا و فارس اؤلكه داشلاری قَدَری، اؤلكه‌نین بوتون مادی و معنوی امكانلاریندان فایدالانماغا، اؤزللیكله آنا دیلده یعنی آذربایجان توركجه‌سینده تحصیل آلماغا حق‌لری وار.

ایراندا یاشایان توركلرین سایینی 30 میلیون و بو اؤلكه‌ده یاشایان فارسلارین سایینی دا 30 میلیون حساب ائدَرسَك، قالان 15 میلیون، كورد، مازنی، گیلك، لُر، بلوچ، عرب و باشقا غیرفارس دیلده دانیشانلاردیر.

هر بیر میلّتین دیلی او میلّتین وارلیق، هویّت و موجودیَت سندی‌دیر، دیلی مكتب، مدرسه و بیلیم یوردلاریندا (دانشگاهلاردا) و كلاسیك شكیلده تدریس اولمایان میلّتین نه قَدر نفوسو چوخ اولسادا، او میلّت زمان سوٍره‌سینده فنایه محكوم اولمالی و آرادان گئتمه لی دیر.

«دیلینی اَلدن وئرَن میلّت، اؤز كئچمیشیندن، تاریخیندن، دیه‌رلی عادت و عنعنه‌لریندن اوزاقلاشیر»[4]؛ بئله بیر میلّت اؤز حقیقی تاریخی، افتخارلی شخصیت‌لری، میلّی قهرمانلاری، دولغون ادبیات، فولكلور و مدنیّتیندن اوزاقلاشاراق اؤز معنوی دیه‌رلری یئرینه اؤزگه‌لرین ارائه ائتدیگی معیارلاری منیمسه‌ییب باشقا بیر هویّت و قیلیقدا اؤزونو گؤسترمه‌یه مجبور اولاجاقدیر.

بو گونكو ایران اؤلكه‌سینده یاشایان میلّت‌لر قرنلر بوْیو بو اؤلكه‌ده یاشامیش و تاریخین آجیلی- شیرینلی خاطره‌لرینی‌ آرخادا قویموشلار، لاكین معاصر و مُدرن دونیادا و انسان حقلرینه اؤنم وئریلَن بیر دؤرده، انسان حقّی اساس و تَمَل حق‌دیر و اونون اجدادی‌نین نئچه مین و یا نئچه یوز ایل قاباق بو اؤلكه‌نین تورپاقلارینا كؤچوب گلمه‌سی و مین‌لر و یا یوزلر ایل اؤنجه هانسی دیلده دانیشماسی اونون بوگونكو انسانی حقّی‌نین مقدارینی تعیین ائتمَز، یالنیز شوونیسم و نژاد پرستلیك باتلاغیندا بوغولان معدود آداملار بئله رؤیالاردا یاشایارلار!

دونیادا چوخ آز و نادر میلّت تاپیلاركی، ایلك و اَزَل گوندن بیر اؤلكه‌نین یئرلی ساكینی اولسون و هئچ بیر میلّتین بو گونكو دانیشدیغی دیل اونون اَزَلدن و نئچه مین ایل قاباقدان اجدادی‌نین دانیشدیغی دیل اولمامیشدیر.

انسانلار اجتماعی بیر موجود اولدوقدان و اؤز یاشام دوروملارینی یاخشی لاشدیرماقدان اؤترو و یا تاریخی حادثه‌لر نتیجه‌سینده، دونیانین دوغوسوندان باتی سینا، باتی سیندان دوغوسونا، قوزئییندن گؤنئیینه و گونئییندن قوزئیینه مهاجرت ائدیب، مختلیف و چئشیدلی ائل‌لر و طایفالارلا قونشو اولوب و بو قونشولوق نتیجه‌سینده اونلارین آراسیندا سؤزجوك آل- وئری میدانا گلمیش و نهایت میلّت‌لرین بوگونكو دانیشدیغی دیل و مدنیّت یارانمیشدیر.

دونیانین نهنگ اقتصادی، سیاسی و نظامی قوه‌سینه مالیك اوْلان آمئریكا اؤلكه‌سی‌نین ساكینلری (قیرمیزی دری‌لری استثنا ائده‌رك) یالنیز 400 ایلدیر بو اؤلكه‌یه گلمیش و بو اؤلكه‌ده اؤز دیل و مدنیت‌لرینی حاكیم ائتمیش و گلیشدیرمیشلر.

آرخالوژی و تاریخی آراشدیرمالار گؤستریركی، حتی 6000 الی 7000 ایللیك تمدنه مالیك اولان و ایلك مدنیّتی بشریته اهداء ائدَن التصاقی دیللی سومئرلر حكومت قوردوقلاری بین‌النهرین منطقه سی‌نین بومی و یئرلی ساكنلری اولمامیشلار[5]، بلكه اونلاردا ساكین اولدوقلاری بین‌النهرین و بوگونكو ایران و آذربایجان تورپاقلارینا حدوداً اون مین ایل میلاددان قاباق اوْرتا آسیادان مهاجرت ائتمیش و بو یئرلرده مسكونلاشمیشلار.[6]

طبیعی‌دیر سومئرلردن سونرادا و زامان سوره‌سینده، مین‌لر و یوزلر ایل بوْیو و آردیجیل اولاراق باشقا میلّت‌لر و ائتنیك‌لرده بو منطقه‌لره گلمیش و تاریخین مختلیف مرحله‌لرینی آرخادا قویموش بوگونكو كثیرالمیلّه ایرانین تورك، فارس، مازنی، گیلك، كورد، توركمن، بلوچ، عرب و باشقا ائتنیك لرینی یاراتمیشلار.

بوگون، ایرانین سیاسی سینیرلاری ایچینده یاشایان بوتون میلّت و ائتنیك‌لر، دوروملاری و موقعیت‌لری ایله اویغون، جمعیّت و نفوسلاری‌نین نسبتی اساسیندا اؤلكه‌نین بوتون مادّی و معنوی امكانلاریندان فایدالانمالی و بهره آپارمالی‌دیرلار و هئچ بیر میلّتین باشقا میلّته و هئچ بیر ائتنیكین باشقا ائتنیكه و هئچ بیر دیلین باشقا دیله اوستونلویو یوخدور.

ایراندا یاشایان بو توپلوملارین یاشادیقلاری ائتنیكی جغرافیایی منطقه‌لرده، دانیشدیقلاری دیلده جمعیّت و نفوسلاری ایله اویغون، تحصیل آلمالاری اونلارین طبیعی و انسانی حق‌لری‌دیر.

طبیعی دیركی، تورك و فارس دیلی بو اؤلكه‌ده اكثریت حالدا یاشایان انسانلارین دیلی و اونلارین نفوس سایلاری بیر- بیرینه یاخین اولدوقدان تورك دیلی ایله فارس دیلی بو اؤلكه‌نین رسمی تحصیل دیلی اولمالی و ابتدایی‌دن توتدو بیلیم یوردونون (دانشگاهین) سونونا قدر بو ایكی دیلده درس وئریلمه‌لی‌دیر، باشقا ائتنك‌لرده جمعیّت‌لری و نفوسلاری ایله اویغون، رسمی دیل یانیندا آنا دیلده تحصیل آلما حقّینه مالیك اولمالی‌دیرلار.

 بئله برابر حقوقا مالیك اولما شرایطینده دیركی، ایراندا حقیقی بیرلیك، برابرلیك، ایكی طرفلی احترام و واقعی اتفاق و اتّحاد یارانا بیلَر.

هله اسلامدان قاباق، خصوصی ایله میلاددان اؤنجه یازیلان تاریخلر داها چوخ افسانه‌لرله قاریشیق اولسادا اسلامدان سونرا یازیلان و بو گونكو ایران و آذربایجان تورپاقلاریندا یاشایان انسانلارین یاشام تاریخی، تاریخچیلر طرفیندن چوخ آچیق، آیدین و مختلیف دیللرده یازیلمیشدیر.

غزنوی‌لر دؤنمیندن قاجار دؤرونون سونونا قَدَر آردیجیل اولاراق بو اؤلكه‌یه حُكم سورَن تورك امپراتور و سلطانلاری دؤرونده اوچ دیل، یعنی تورك، عرب و دری (فارس) دیلی بیر- بیری‌نین یانیندا ایشلَنمیش و گلیشمیشدیر.

حتّا قاجار حكومتی علیهینه كودتا ائدیب دیكتاتور پهلوی حكومتی تَمَلینی قوران و تورك دیلی و مدنیتی علیهینه اَن قدّار و غیرانسانی یوللارا اَل آتان رضاشاه دا ایلك و سوْن خارجی سَفَرینده و 1313- جو هجری شمسی ایلینده، توركیه جمهور باشقانی آتا تورك ایله رسمی سیاسی گؤروشونده، تام آذربایجان توركجه‌سینده دانیشمیش و بو دانیشیغین فیلمی بوگون اینتئرنئت دونیاسیندا موجود دور[7].

بو سندلر گؤستریركی، كئچمیش زامانلاردا و اَن آزی غزنوی‌لر دؤروندن باشلایاراق قاجار دؤرونون سونونا قَدَر بو اؤلكه‌ده تورك دیلی ایله فارس دیلی بیر- بیری‌نین یانیندا ایشلنمیش و گلیشمیشدیر؛ یالنیز رضاخان ایش اوستونه و حكومت باشینا گلدیكدن سونرا و 1309 – جو هجری شمسی ایلیندن ایراندا یالنیز بیر دیلین رسمی و تحصیل دیل اولماسی و باشقا دیللرین، اؤزللیكله تورك دیلی‌نین تحصیلی‌نین یاساق اولماسی دؤلت طرفیندن رسمی بخشنامه اوزه‌رینده اؤلكه‌نین باشدان باشینا اعلام ائدیلمیشدیر[8].

تاریخی فاكتلارا دایاناراق، توركلر بو گونكو ایرانی قوروماقدا حتی اؤز دیلداش و سویداشلاری ایله قانلی ساواشلارا گیرمیشلر، لاكین بعضی دالی قالمیش فیكیرلره مالیك اولان و ایران آدلی- اؤلكه‌نی یالنیز معیّن بیر قومیّت و ائتنیكین تورپاغی و شخصی مُلكی كیمی تصوّر ائدنلره دئییریك:

بیز توركلر، بو اؤلكه‌ده یاشایان و 7000 ایللیك تاریخ و تمدّنه صاحب اولان التصاقی دیللی ائتنیك‌لرین داوامچیسی اولاراق اسلامدان سونرا و دؤردونجو هجری قمری یوز ایللیك‌دن قاجار دؤرونون سوْنونا قَدَر و مین ایل، بو اؤلكه‌ده حكومت قوروب بو تورپاق یولوندا جان وئریب، قان وئریب بو اؤلكه‌نی قورویانلار اولموشوق و بو تورپاقدا یاشامیشیق و یاشاییریق دا.

بیز بو اؤلكه ده هئچ بیر میلّت و قومیّتی و اونون دیل و مدنیّتینی اؤزوموزدن آشاغی و یا اؤزوموزدن یوخاری گؤرموروك و بوتون ائتنیك‌لره جمعیّت‌لری و نفوس چوخلوقلاری اساسیندا و بوتون ساحه‌لرده برابر حق قائیلیك و انسانلارین سوْی- كؤك، دیل و باشقا فرقلرینه باخمایاراق بیر- بیرلری‌نین یانیندا دوست و قارداشجاسینا یاشاماسینا اینانیریق، آما بیزلری بو اؤلكه‌ده یوخ حساب ائدن، دیل و فرهنگی حقوقلاریمیزا اینانمایانلارا دئییریك:

یولو یانلیش گئتمه‌یین « بیز ده واریق! »