+0 بَگَن (Bəyən)
خُرداد قیامی‌نین ایل دؤنومو
حسن راشدی
آچیقلاما : بو مقاله ایلک دفعه خُرداد قیامی نین بیرینجی ایل دؤنومونده یازیلدی
28 / 2 /1386
1385 – جی ایلین اردیبهشت آیی‌نین 22 – سینده «ایران» قزئتینده تورکلر علیهینه چَکیلَن توهینلی کاریکاتورا اعتراض اوْلاراق 8 گون سوْنرا و خُرداد آیی‌نین بیرینجی گونو، تبریز شهرینده، گنج اؤیرنجیلردن توتدو دانشگاه اوستادی، معلّیم، ایشچی، تاجیر و عادی کسبه‌یه قَدَر یوز مین‌لرله اینسان ، تبریز خیابانلاریندا توپلوم و مدنی اعتراضا ال آتاراق «ایران» گونده‌لیگینده، اوتانمادان و حیاسیز‌جاسینا میلیونلارلا تورک اینسانینا سرت حورمتسیزلیگی قیناییب اؤلکه مسئوللارینا و بوتون دونیایا اعتراضلارینی بیلدیردیلر.
تبریز اهالیسی‌نین شدتلی اعتراضیندان سوْنرا ، اورومیه‌لیلر، اوْندان سوْنرا «سولدوز» (نقده)، قوشاچای، زنجان، خیاوْ، موُغان ، اردبیل و آذربایجانین باشقا شهرلری و حتّا تهراندا یاشایان تورکلر بو عمومی اعتراضا قوشولاراق آذربایجان میلّتینه توهین ائدَنلره و شوونیستی دوشونجه‌نی «ایران» قزئتی یولو ایله یایانلارا اؤز غضب‌لرینی گؤستردیلر.
تأسّف‌لر اوْلسون آذربایجانلیلارین بئله مدنی اعتراضلارینا و قانونی ایستَکلرینه گؤزله‌نیلمَز سرت جاوابلار وئریلدی و اوْنلارین مدنی اعتراضلاری گؤزله‌نیلمز اولایلارا چئوریلدی!
آذربایجان اعتراضلاری، دونیا اعتراضلاری ایله مقایسه اولدوقدا اَن یوکسک مدنی اعتراض سیراسیندا دایانیر. آمریکا و فرانسه کیمی انکیشاف ائتمیش اؤلکه‌لرده عمومی اعتراض اثناسیندا عادی مینیک ماشیندان توتدو دوکانلارین یاندیریلیب غارت اولماسی‌نین شاهیدی اولموشوق، لاکین آذربایجان شهرلری‌نین اعتراضیندا بعضی شُبهه‌لی آداملار طرفیندن اقدام اولونان و تحریکچی‌سی بیلینمه‌ین حرکتلری قیراغا قویارساق، تام مدنی بیر میلّتین اعتراض و ایستَک‌لری‌نین شاهیدی اولدوق.
1385- جی ایلین خُرداد آییندا آذربایجان شهرلرینده‌کی اعتراضلار گؤستردی کی، آذربایجانلیلار اؤز حقلرینی دریندن دوشونَرکن، بو حقلرین تاپدالانماسینا و تورکلرین نسبی اکثریت اوْلوب اقلیّت حقوقوندان محروم قالماسینا بی‌تفاوت قالماغی و اوْنلارین هویّت و شخصیت‌لرینه توهین ائدَنلری جاوابسیز قویماغی جایز گؤرمورلر.
خُردادین بیرینجی گونوندن باشلایاراق یئددی‌سینه قَدَر و آردیجیل داوام ائدَن آذربایجان شهرلری‌نین اعتراضلارینی، یالنیز دؤلت اورگانی ساییلان «ایران» قزئتینده گئدَ‌ن حورمتسیزلیگه قارشی اعتراض آدلاندیرارساق، یانیلمیش اولاریق؛ بلکه بو گئنیش اعتراضی، اوُزون ایللر و مختلیف یوللارلا اوْ جُمله‌دن رادیو- تئلویزیون، مطبوعات، سینما، تیاتر، درسی و غیر درسی کیتابلار، رسمی - غیر رسمی چیخیشلار و باشقا جمعی ارتباط وسیله‌لری ایله آذربایجان میلّتی علیهینه اوْلان تحقیر و توهینلر نتیجه‌سینده آذربایجانلیلارین بوغازلاریندان قالخان نیفرت پوسکورتوسو آدلاندیرساق داها دوزگون دئمیش اولاریق .
خُرداد حادثه‌سی گؤستردی کی، آذربایجانلیلار دؤزوملو اینسان اولارکَن، اوْنلارین دؤزوملری‌نین حدّی- حدودو وار، اوْنلارین دؤزوم کاسالاری داشارسا اوندا داها اوْنلارین قاباغینی آلماق چتین‌دیر.
خُرداد حادثه‌سی بیر داها ثابت ائتدی ایراندا بیرلیک یاراتماغا سِحر و جادو ائتمک لازم دئییل، بلکه ایران آدلانان اؤلکه‌ده یاشایان میلّت‌لرین دیل، مدنیّت، شخصیت و هویّت‌لرینه حورمتسیزلیک ائتمک یئرینه اوْنلارا سایغی و احترام گؤزو‌یله باخماق و اوْنلارین فرهنگی، مدنی، اقتصادی، اجتماعی حقلرینی اوْنلارا چاتدیرماقلا حقیقی بیرلیک و اتحاد یاراتماق مومکون‌دور.
دونیا دیللری ایله مقایسه‌ده ،دونیانین ان قانونلو دیللریندن اولان و دونیانین بیر چوْخ بیلیم یوردلاریندا تدریس اوْلان تورک دیلیمیز، نهدن اؤز اؤلکه‌میزده ان آزینلیق (اقلیت) ساییلان ارمنی دیلی قَدَرده تدریس و تحصیل اولما حقّینه مالیک دئیلدیر؟
بو اؤلکه‌ده هر بیر امکانی ،یالنیز فارس دیلی اختیاریندا قویماقلا و هر بیر امتیازی یالنیز فارس آدینا ثبت ائتمکله حقیقی و گئرچک بیرلیگه و اتحادا چاتماق اولارمی؟
ایران کثیرالمله بیر اؤلکه‌دیر، بو کثیرالمله اؤلکه‌نین انکیشاف و آبادلیغی اوندا یاشایان بوتون میلّت و قومیّت‌لرین حقلری‌نین قورونماسی و یاشادیغی یئرلرین و اوستانلارین آبادلیغی ایله مومکون اوْلا بیلَر.
بو اؤلکه‌ده رادیو- تئلویزیوندا عاغیلا گَلمَز کیچیک موضوعلار باره‌ده میزگرد، کمیسیون، کونفرانس و سئمینار قورولور، لاکین مملکت‌ده بؤیوک بیر درد اوْلان میلّی مسئله‌نین حلّی اوچون و آنایاسانین 15- جی ماده‌سی‌نین اجراسی اوچون ایکی نفرین میز آرخاسیندا اوتوروب دانیشماسی‌نین‌دا شاهیدی اولمامیشیق!
تهران شهرینده یئددی تئلویزیون کانالیندان نئچه‌سی بو شهرین ان آزی یاری جمعیتی‌نی تشکیل ائدَن تورکلرین دیلینده برنامه یاییر؟
هانسی تئلویزیون سریاللاریندا تورک لهجه‌سی ایله دانیشان آدامی سوپورگه‌چی، حامبال، اجتماعی رفتاری بیلمه‌ین، یوْخسول و کوت بئیین یوخ، فیلسوف ، پروفسور، دوکتور، مهندس و یوکسک مدنیّتلّی و یوخاری سویه‌لی شخصیّت رول‌لاردا گؤستریرلر؟ مگر بو اؤلکه‌ده تورک فیلسوفو ، تورک پروفسورو ، تورک محققی ، تورک مهندسی ، تورک دوکتورو و یوکسک مدنیتلی تورک اینسانی یوخدورمو ؟
آذربایجان اوستانلاری‌نین رادیو- تئلویزیونلاریندا نهدن برنامه‌لرین 85% فارسجا و قالان 15%ی ده اوزدن ایراق «فاذری!» دیلینده گئدیر؟ مگر آذربایجان شهرلری نین، چوْخ آز سایدا بعضی نظامی و دؤلت آداملاریندان باشقا ، فارس دیللی ساکینلری‌ده وار؟
نهدن درسی و غیر درسی کیتابلاردا تورک سؤزو و تورک آدینا حورمتسیزلیک و توهین ایله یاناشیرلار و نهدن آذربایجان اهالیسی آللاه بخش ائتمیش گؤزل طبیعته مالیک اوْلاراق، بو منطقه‌ده ایش مرکزلری‌نین یارانماماسیندان و اقتصادی دورومون آغیرلیغیندان عالی تحصیل آلمیش جاوانلاریندان توتدو عادی اینسانلارینا قَدَر ایش تاپماقدا اصفهان، شیراز، یزد، کرمان، مازندران و باشقا فارس دیللی شهرلرین یولوندا دیدرگین و سرگردان اولمالی‌دیر؟
نهدن نسبی اکثریته مالیک اوْلان و ایراندا یاشایان تورکلر، حتّا ابتدایی مکتب‌لرده اؤز دیلینده درس اوخوماقدان محروم قالدیغی حالدا فارس دیلینی خارجه‌لیلره اؤیرتمک اوچون اجنبی اؤلکه‌لرین اؤیرنجی‌لرینه مملکت بودجه‌سیندن بورسیه وئریر و فارس دیلینی اؤیرتمه‌یه تشویق ائدیرلر و هر ایل فارس دیلی‌نین انکیشافینا گؤره مختلیف سئمینارلار و توپلانتی‌لار قورولور و آغیر هزینه‌لرله خارجی قوناقلاری بو سئمینار و توپلانتیلارا دعوت ائدیرلر؟
«خلیج فارس» آدینی بعضی خارجی منبع‌لر »عرب خلیجی» یازدیقدا بوتون قوه‌لر بو منبع علیهینه یوْلا دوشور و بوتون دؤلتی و غیر دؤلتی امکانلار «خلیج فارس» آدینی تثبیت ائتمکده گئجه- گوندوز چالیشیرلار لاکین همان زاماندا، اورومیه دریاچه‌سی آدالاری‌نین ( جزیره‌لری‌نین ) تورک آدلارینی، فارسی آدلا دگیشدیرمه‌یه جاندان- باشدان کئچیرلر!
خارجی سیاست‌ده‌ایسه اؤلکه مسئوللاری، فلسطین مظلوملاریندان حمایت ائده‌رکن، اشغالچی اسرائیل رژیمی‌نین تجاوزلرینی محکوم ائدیب بو اؤلکه‌نی رسمی بیر دؤلت تانیمادیقلاری حالدا نهدن دیلی، دینی، مذهبی، تاریخی و کئچمیشی بیزله بیر اوْلان اسلامی و شیعه اؤلکه‌سینی، یعنی آذربایجان جمهوریتی تورپاقلارینی اشغال ائدَن تجاوزکار ارمنستان دؤلتی ایله دوستلوق و اقتصادی امکداشلیق‌لارینی گونو- گوندن گوجلندیریرلر؟
بونلار و یوز‌لرله بونا اوخشار علت‌لر آذربایجان اهالیسینی 1385- جی ایلین خُرداد آییندا ایران قزئتی‌نین تورکلره ائتدیگی توهینی ایله خیابانلارا چکدی.
1385- جی ایلین اعتراضلاری گؤستردی کی، اؤلکه مسئوللاری آذربایجان مسئله‌سینه داها آرتیق دقّت ائتمه‌لی و اوْنلارین مدنی- اقتصادی ایستَکلرینه قیمت وئرمه‌لی و بعضی شوونیستی فیکیرلر ایله دؤلت مسئوللاری اوزه‌رینده تأثیر قویماغا چالیشان و آذربایجانلیلارین اینسانی، مدنی و قانونی ایستَک‌لرینی اورا- بورا باغلی گؤسترمه‌یه جهت ائدَن آداملارین فیکیرلرینه اعتنا ائتمه‌مه‌لی و آذربایجان میلّتی‌نین ایستَکلرینه حُسن نیّت‌لرینی گؤسترمه‌یه و آنا یاسانین 15-جی ماده‌سی‌نین اجراسی ایله ابتدایی مدرسه‌ده آنا دیلده درس اوخوماق امکانلارینی اوشاقلاریمیزا یاراتماقلا ایلک آددیمی گؤتورمه‌لی‌دیر‌لر.
▀