+0 بَگَن (Bəyən)
گؤره سن نییه بیز بو گونه قالمیشیق؟!
حسن راشدی
گؤره‌سن دونیانین هانسی قانونلارینا دایاناراق بیزیم دیل، تاریخ، مدنیت و کولتوروموز اؤز وطنیمیزده و اؤز یوردوموزدا بو قدر مظلوم قالماغا محکوم‌دور؟!
گؤره‌سن دونیانین یاری نفوسونو تشکیل ائدَ‌ن و اینسان حیاتیندا اَن مقدّس و فداکار موجود اوْلان و حضرت محمد (ص ) طرفیندن ، جنّت و بهشت اوْنلارین آیاغی آلتیندا گؤرونَن آنالار و قادینلار شاعیر فردوسی یانیندا و اوْنون شاهنامه‌سینده بو قدر تحقیر اوْلدوغو حالدا[1] و همان فردوسی‌نین تورک‌لره و عربلره قارشی نفرت و تحقیر حسّی ایله دولو شاهنامه شعرلرینی ابتدایی، اورتا و عالی تحصیل مکانلاریندا اوخویوب و فردوسی‌یه«حکیم ابوالقاسم فردوسی» دئییب فخر ائتمه‌یه محکوم اولمالییق آنجاق دونیا اینسانلاری یانیندا اَن مدنی جومله اوْلان : " قادینلار اؤنده ، The ladies first " ( خانمها مقدّمند) جومله‌سی‌نین یازیلماسینی مین ایل قاباق "دده قوُرقود" کیتابیمیزدا یازیلدیغینی گؤردویوموز حالدا گونئی آذربایجاندا یاشایان تورکلرین بلکه یوزه دوخسانیندان چوخو بو کیتابی تانیماسین؟!
گؤره‌سن نییه گَرَک بیر اؤلکه‌ده اینسانیت، شرافت، محبّت، آتا - آنا و بؤیوکلره سایغی، قادین حق‌لری، فداکارلیق و بیر سؤزده اینسانی متن‌لرله دوْلو اوْلان "دده قورقوُد" آدیندا کیتابدان بیر جومله اوْلسون بئله مکتب درسلیکلریمیزده اولماسین آمما سلطان محمود غزنوی طرفیندن قیزیل دینارلی انعامی گوموش درهم‌لره چئوریلَن و وارلیغیمیزی تحقیر ائدَ‌ن شاعرین یازیلارینی درسلیکریمیزده اوْخوماغا و اوْنا فخر ائتمه‌یه محکوم اوْلاق؟
بیز اگر بو اؤلکه‌ده یاشاییریق‌سا فارسلاردان چوْخ نفوسا مالیک اوْلمامیزا و مین ایل بویو بو اؤلکه نی فارسلاردان چوخ قوروماغیمیزا باخمایاراق ان آزی فارسلار قدری اؤلکه امکانلاریندان فایدالانماغا حقّیمیز وار یعنی :
1- بو اؤلکه ده دیلیمیز رسمی و سرتاسری دیل اولاراق فارس دیلی ایله یاناشی ابتدایی‌دن توتدو بیلیم یوردونون ( دانشگاهین ) سونونا قدر و بوتون تخصص‌لرده درس وئریلمه‌لیدیر
2- فارس دیلی کیمی دیلیمیزده آکادمی ( فرهنگستان ) آچیلمالی و دیلیمیز لازم اولمایان یابانجی و خارجی سؤزجوکلر و کلمه لردن سیلینمه‌لی و تورک دیلی‌نین کؤکلرینه دایاناراق یئنی سؤزجوکلر یارانمالیدیر
۳-تهراندا سرتاسری تلویزیون کاناللاری‌نین تعدادی مثلا ۱۲ اولورسا، نفوس چوخلوغو اساسیندا اونون ۵- ی تورکجه ، ۵- ی فارسجا، و ۲- سی باشقا غیر فارس دیللره حصر ائدیلمه‌لی و وئرلیش یایمالیدیر، رادیو وئرلیشلری‌ده بو نسبت اساسیندا بؤلونمه‌لیدیر
۴ـ فارس موسیقی‌سی گلیشمه‌سینه نظرده توتولان بودجه و اجرالار تورک موسیقی‌سینه‌ده نظرده توتولمالی و اجرا اولمالیدیر، عین حالدا باشقا غیر فارس موسیقی‌لرینه‌ده جمعیتلری چوخلوغو اساسیندا اؤنملی یئر وئریلمه‌لیدیر
۵ ـ دؤلتی بودجه ایله مرکزده نشر اولان مطبوعاتین یاریسی تورک و یاریسی فارس دیلینده اولمالیدیر و باشقا دیللرده‌ده اوستان مرکزلرینده دولت بودجه‌سی‌ایله نشریه بوراخیلمالیدیر
۶ – دؤلت بودجه‌سی ایله حاضرلانان سراسری سینما فیلملری ،تلویزیون سریاللاری و تئاتر نمایشلری ایکی دیلده ( تورکجه و فارسجا ) اولمالیدیر
۷ – مجلس‌ده ، محکمه‌لرده و باشقا دؤلتی اداره‌لرده هر ایکی دیلین (تورکجه و فارسجا ) ایشلنمه‌سی آزاد اولمالیدیر
۸ – رسمی و دؤلتی تابلولار هر ایکی دیلده (تورکجه و فارسجا) یازیلمالیدیر
۹ – تورک دیللی شهرلرده ابتدایی و دبیرستان مکتبلری‌نین درسلری تورکجه اولمالی لاکین فارس وطنداشلارلا ارتباط قورماق اوچون معین مقطع ده ، بیر کیتابدا فارس دیلی و ادبیاتی بو مکتبلرده تورک دیلی یانیندا درس وئریلمه‌لیدیر
۱۰ – فارس دیللی شهرلرده ابتدایی و دبیرستان مکتبلری‌نین درسلری فارسجا اولمالی لاکین تورک وطنداشلارلا ارتباط قورماق اوچون معین مقطع ده ، بیرکیتابدا تورک دیلی و ادبیاتی بو مکتبلرده فارس دیلی یانیندا درس وئریلمه‌لیدیر
۱۱ – هر شهرین جمعیتی تورک و فارس ترکیبلی اولورسا ، هر ایکی دیلده و تورکلر تورک دیللی مکتب لرده و فارسلار فارس دیللی مکتبلرده تحصیل آلمالی‌دیرلار ، بو مکتبلرده بوتون امکانلار برابر بؤلونمه لیدیر
12 – تورک دیللی شهرلرده یئرله‌شن بیلیم یوردلارین ( دانشگاهلارین ) تحصیل دیلی مختلیف بؤلوملرده ( رشته لرده ) تورکجه اولمالیدیر ، لاکین بو بیلیم یوردلاریندا فارس دیللی فاکولته لرده (دانشکده‌لرده ) ، اولمالیدیر ، بو فاکولته لرین تحصیل دیلی فارسجا اولمالی دیر
13 – فارس دیللی شهرلرده یئرله‌شن بیلیم یوردلارین ( دانشگاهلارین ) تحصیل دیلی مختلیف بؤلوملرده ( رشته لرده ) فارسجا اولمالیدیر ، لاکین بو بیلیم یوردلاریندا تورک دیللی فاکولته‌لرده (دانشکده‌لرده ) ، اولمالیدیر ، بو فاکولته‌لرین تحصیل دیلی تورکجه اولمالی دیر
14 – تورک و فارس ترکیبلی شهرلرین ( تهران و کرج کیمی ) بیلیم یوردلاریندا هر ایکی دیلده و مختلیف تخصص‌لرده فاکولته‌لر اولمالیدیر
15 – فارس دیلی کیمی تورک دیلینده ده دؤلت بودجه‌سی ایله سئمینارلار قورولمالی و تورک دیلی اوزامانلاری بو سئمینارلارا دعوت اولمالی و تورک دیلی ساحه‌سینده آراشدیرمالار آپارمالیدیرلار
۱۶ – تورکلرین دوزگون تاریخی یازیلمالی و مکتب - مدرسه و بیلیم یوردلاریندا تدریس ائدیلن عرقچی و آریا یؤنلو نژادپرستانه تاریخ اصلاح اولمالیدیر
۱۷ – اؤلکه ده بوتون ساحه‌لرده فارسلار و غیر فارسلار آراسیندا اینسان سئورلیک حیسّ لری گوجلنمه لی و برابر حقوق پروگراملاری نظرده توتولاراق اؤلکه‌ده دوستلوق و اینسانلارین دیل، اینانج و سوی -کؤکلریندن آسیلی اولمایاراق قاریشیلیقلی (ایکی طرفلی و برابر ) سایغی و سئوگی دویغولاری گوجلندیریلمه‌لیدیر.
۱۸ – اؤلکه نین مادی و اقتصادی امکانلاری و میلّی سرمایه‌لری یالنیز مرکزی شهر و بؤلگه‌لرده یوخ ،بلکه اؤلکه‌نین بوتون شهرلری و بولگه‌لری‌نین برابر گلیشمه‌سی و توسعه تاپماسی اوچون هزینه اولمالی و اقتصادی جهتدن دالی قالمیش بؤلگه‌لرده داها چوخ سرمایه ایشه آپاریلمالی دیر .
بوُنلارین هامیسینی گؤز اؤنونه آلاراق شاه اسماعیل ختایی (صفوی )، بؤیوک شاه و شاعیریمیزین بو وصیتینی‌ده هئچ زامان اوُنوتمامالییق کی، دئییر :
بیزه اوچ امانت یادگار قالیب اولو بابالاریمیزدان:
« دیلیمیز، غیرتیمیز، وطنیمیز! »