ساحل آنتالیا - ترکیه

ترکیه دموکراتیک و مدرن و یا ترکیه بسته با قوانین سختگیرانه؟

                 حسن راشدی : 15 تیر 1396

شاید بتوان گفت ترکیه تنها کشور اسلامی و مدرنی است که به صورت لائیک ( جدایی دین از سیاست ) اداره می شود و در آن احزاب با گرایشات مختلف و بدون گذشتن از فیلتر خاصّ فعالیت دارند و نمایندگان خودرا به مجلس می فرستند.

ترکیه بیشترین کانالهای خصوصی تلویزیونی و ایستگاههای رادیویی در میان بسیاری از کشورها ، بخصوص کشورهای اسلامی دارد ، تا جائیکه کانالهای خصوصی تلویزیونی آنرا بیشتر از 250 میدانند.

امّا اخیرا وزارت آموزش و پرورش ترکیه گفته است که از این پس مبحث "تکامل " نظریه دانشمند زیست شناس چارلز رابرت داروین در مدارس ابتدایی تدریس نخواهد شد. این وزارتخانه در توجیه تصمیم خود گفته است که "تکامل " موضوعی قابل بحث، جدل برانگیز و برای دانش‌آموزان بیش از اندازه پیچیده است." این اقدام، احتمالا باعث نگرانی احزاب لائیک مخالف دولت اسلامگرای ترکیه خواهد شد که رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری را به تلاش برای نابودی نظام و ارزش‌های لائیک جمهوری ترکیه متهم می‌کنند. به گفته دانشگاهیان ترکیه، تنها در عربستان سعودی است که مبحث "تکامل " در متون درسی دیده نمی‌شود. قرار است این موضوع از کتاب‌های زیست شناسی دبیرستانی ترکیه نیز حذف شود. بعضی از مذهبیون معتقدند که مبحث "تکامل " با اعتقادات دینی تعارض دارد.

اردوغان ساستمدار قوی و سخنور ماهری است که در راس حزب پرقدرت " AKP" قرار دارد ، سیاست گام به گام وی به طرف اصولگرایی اسلامی و حذف آرام - آرام معیارهایی که از طرف " آتا تورک" رهبر و لیدر ترکیه نوین بنیان نهاده شده است به احتمال زیاد ترکیه را از یک کشور لائیک و دموکراتیک به کشور بسته با قوانین دست و پا گیر تبدیل خواهد کزد.

طیب اردوغان بی میل نیست نام  "آتاتورک"  به عنوان رهبر ترکیه نوین از  زبانها بر افتد ، اما چون میداند در شرایط کنونی این کار شدنی نیست و اکثر مردم ترکیه وی را منجی ترکیه از نابودی در جنگ جهانی اوّل و هدایت کننده ترکیه به سیستم مدرنیته میدانند و آتاتورک  lولین رهبر و بنیان گذار جمهوری ترکیه است، به حذف گام به گام معیارها و مراسماتی که مستقیما به وسیله آتاتورک و یا همفکران وی در ترکیه پیاده شده است اقدام می کند

مصطفی کمال پاشا معروف به آتاتورک نظامی و دولتمرد بزرگ و بنیان‌گذار جمهوری ترکیه است. وی استعداد شگرفی در امور نظامی داشت، چنانکه در نبرد (چاناق قلعه) با شعار Çanakkale geçilemezdir (چاناق‌قلعه غیرقابل عبور است)  با سپاهی کوچک در برابر تهاجم سنگین نیروهای دریاییِ کشورهای بریتانیا و فرانسه ایستادگی نمود و مانع تصرف و سقوط استانبول شد.

در جنگ جهانی اول، دولت عثمانی شکست خورد و مناطق بسیاری در شمال  آفریقا، حجاز ، سوریه و عراق به دست کشورهای بریتانیا و فرانسه افتاد. قسمت‌هایی از اروپای شرقی نیز با حمایت فاتحان جنگ به استقلال رسیدند. در اواخر جنگ جهانی اول، ترکیه مورد هجوم فرانسه و ایتالیا از جنوب، و یونان از غرب بود.   در این زمان آتاتورک رهبری جنگ استقلال ترکیه را برعهده گرفت. در پایان جنگ جهانی اول که مردم ترکیه از بی‌کفایتی خلیفه محمد ششم و نظام عثمانی  به‌ تنگ آمده‌بودند آتاتورک را به عنوان رهبر خیزش علیه خلافت و امپراتوری عثمانی برگزیدند. در سال ۱۹۲۳ ترکیهٔ مدرن با نظام جمهوری، توسط گروه‌های مبارز علیه اشغال به رهبری آتاتورک برپا شد. آتاتورک از آن تاریخ تا زمان مرگش در سال ۱۹۳۸، رئیس‌جمهور  ترکیه بود.

در سفارش‌های آتاتورک به جوانان ترکیه آمده‌است:

"Bu cumhurriyeti biz kurduk, onu yaşatacak sizlersiniz" این جمهوریت را ما (قوای ملی) بنا نهادیم؛ بقا و پیشرفت آن با شماست".

از زمانی که طیب اردوغان رهبری کشور ترکیه را بر عهده گرفته است سعی دارد تا جایی که ممکن است نامی از " آتا تورک " بر زبان نیاورد  و در زمانهای خاص و در انتخابات ، برای اینکه بتواند حداقل قسمتی از آرا طرفداران آتاتورک را به سوی خود جلب کند از وی به عنوان " قاضی مصطفی کمال پاشا" نام می برد نه " آتاتورک!

تمایل اردوغان بیشتر بر به چشم آوردن افتخارات سلاطین و پادشاهان امپراتوری عثمانی است تا مطرح کردن معیارها و قوانینی که آتاتورک مبتکر آن بوده است؛ اخیرا سومین پل بزرگی را که بر روی بوغاز (تنگه بسفر) استانبول ساخته و در ماه آگوست سال ۲۰۱۶ افتتاح کردند و بزرگترین پل دنیا از نظر پهنا و دومین  پل دنیا بعد از پل "​میلائو " فرانسه از نظر ارتفاع پایه هاست  " یاووز سلطان سلیم " نامگذاری کردند.

                         زنان توربان دار طرفدار رجب طیب اردوغان

اردوغان با تمایلات اسلامی  مایل است بجای ترکیه لائیک و دموکراتیک ، ترکیه ای اسلامی با زنان و دخترانی که با " توربان " ( روسرهای شبیه مقنعه ) موهای سر خودرا پوشانده باشند و قوانین اسلامی در آن حکمفرما باشد در ترکیه جا بیفتد و بر همین اساس بیشتر با همسر خود که چنین پوششی دارد در جامعه و مراسمات مختلف ظاهر می شود تا پوشش همسر ، دختر و عروس وی الگویی برای جامعه زنان ترکیه باشد.

در اجتماعات هزاران  نفری که اردوغان در آن سخنرانی می کند  زنان توربان دار با هیجان خاص این سخنان را گوش میدهند ، در این اجتماعات زنان بدون روسری به ندرت به چشم می خورند.

اخیرا اعلام شده از این به بعد برای مدارس نوساز ، وضوخانه و عبادتخانه هم ساخته خواهد شد که در گذشته مرسوم نبوده است .

هر کس ترکیه و شهرهای مختلف آنرا دیده باشد متوجه می شود که ترکیه مساجد زیاد با امکانات خوب در شهرها و روستاها حتی در مقایسه با ایران اسلامی ، دارد که به نظر می آید اینهمه مساجد بیشتر از نیازمندیهای مردم ترکیه است که در آن عبادت می کنند ، اما به گفته شاهدان عینی، شرکتهای بزرگ با ساختن مساجد جدید از دادن مالیات به دولت معاف می شوند و بر همین اساس شرکتهای ساختمانی تمایل دارند به جای دادن مالیات ، مسجد بسازند.

در حال حاضر ترکیه مشهورترین کشور اسلامی است که با اصول دموکراتیک و فعالیت آزاد احزاب اداره می شود، ترکیه می تواند الگوی مناسبی برای دیگر کشورهای اسلامی در اداره کشور باشد، اما اگر کار بدینگونه که مشاهده می شود پیش رود، احتمال اینکه ترکیه نیز به کشور بسته اسلامی  تبدیل شود  بیشتر است.