واژه های آذربایجان شمالی و آذربایجان جنوبی چه مفاهیمی دارند؟
         حسن راشدی : 9 اردیبهشت 1397
✍️بعضیها به این دو واژه از دید سیاسی می نگرند و میگویند  در بطن این دو واژه اهداف سیاسی نهفته است،اما بدرستی نمی دانند این دو واژه و ترمین چگونه بوجود آمده و مورد استفاده قرار گرفته است.
 نباید به این دو  واژه از دید سیاسی نگاه کرد، چرا که اگر به این مسئله از این دیدگاه بنگریم، برداشتمان این خواهد بودکه گوینده آن اهداف سیاسی خاصی را در پشت این  دو واژه  جستجو می کند که اگر موقعیت  خاصی پیش آید می خواهد به آن جامه عمل بپوشاند!
 اما من این دو واژه را در ارتباط با رویدادهای فرهنگی  می بینم ، چرا که آذربایجان شمال رود ارس  و آذربایجان جنوب این رود  قبل از  قراردادهای گلستان و ترکمنچای واحد یکپارچه با زبان ، فرهنگ، موسیقی، فولکلور ، افسانه و داستانهای یکسانی بودند که در ترکیب جغرافیای سیاسی به نام ممالک محروسه قاجار و یا ممالک محروسه ایران اداره می‌شدند . از سالهای 1813 و 1828 و بعد از قرار داد گلستان  و ترکمنچای این واحد یکپارچه از هم  جدا و هر کدام در ترکیب جغرافیای سیاسی  مجزا اداره شدند.  اما مرزهای سیاسی  نتوانستند زبان، فرهنگ، ادبیات ، موسیقی ، قصه ، داستان، افسانه و دیگر مشترکات معنوی ملّتی  را به راحتی از هم جدا کنند . لذا ادبا  و شعرای هر دو آذربایجان همانطوریکه قبل از جدایی از هم  به  سرودن اشعار حماسی، عاشقانه ، نوحه و انواع دیگر  ادبیات به زبان ترکی آذربایجانی می پرداختند ، بعد از جدایی هم به این آفرینش ادامه دادند و آثار  نظم و نثر شعرا و ادیبان هر دو آذربایجان بدون  توجه به مرزهای سیاسی در هر دو سوی ارس از طرف مردم خوانده  می شد و چه بسا بسیاری از آنها نمی‌دانستند  این اثر  چه زمانی، در کدام شهر و توسط کدام شاعر  و ادیب آذربایجانی آفریده شده است.
در ادامه این جریان ادبی،  ترمین " آذربایجان شمالی" و " آذربایجان جنوبی" وارد ادبیات  آذربایجان شد . چرا که اگر شاعر آذربایجانی ساکن  در یکی از شهرها و یا روستاهای شمال رود ارس  قبل از معاهده گلستان و ترکمنچای  شعری سروده بود  و حالا  و در سال  مثلا 1375 هجری شمسی جوانی  در تبریز و یا همدان این شعر را می شنید و  اگر می خواست بداند سراینده  این شعر کجایی بوده ؟  آن کسی که کنار وی بود  و اگر می دانست این شعر  در شمال رود ارس سراییده شده است ، نمی توانست به جوان بگوید : این شعر در  آذربایجان  روسیه ، آذربایجان  شوروی و یا جمهوری آذربایجان سروده شده است،  چرا که قبل از قرارداد گلستان و ترکمنچای  شمال رود  ارس نه  در اختیار حکومت امپراتوری روسیه بود و نه حکوت شوروی  برقرار بود و نه جمهوری آذربایجان به وجود آمده بود. همچنین توضیح دهنده این موضوع نمی توانست بگوید این شعر در آذربایجان ایران سروده شده است ، چرا که در این  صورت  نظر شنونده به آذربایجان جنوب ارس  سوق داده می شد  که اطلاعات درستی نبود؛  لذا برای توضیح این مسئله  اصطلاح و ترمین « آذربایجان شمالی و آذربایجان جنوبی» توسط شعرا و ادبا آفریده و به کار گرفته شد که با گفتن اینکه این اثر در آذربایجان شمالی یا آذربایجان جنوبی آفریده شده است ، ذهن سئوال کننده کاملا به سوی موقعیت جفرافیایی درست  سراینده اثر هدایت می شد . چرا که این اثر چه 400 سال پیش آفریده شده بود یا 20 سال پیش ، با گفتن آذربایجان شمالی و یا آذربایجان جنوبی  مکان و موقعیت جغرافیایی آفریده شدن آن کاملا  روشن می شد. لذا آذربایجان شمالی و جنوبی  در این دایره  و با هدف مشخص شدن موقعیت جغرافیایی نه سیاسی، آفریده شده به کار گرفته شد، همانطوریکه واژه « مانقورد» هم اکنون وارد واژگان ادبیات دنیای  ترک شده است که برداشتی از رومان  « روزی به درازای یک قرن » چنگیز آیتماتف  نویسنده  مشهور قیرقیزی  است .
مانقورد به فرد ترکی گفته می شودکه  در اسارت دشمن است و در شرایط سخت و خاص تحمیل شده بر او، حافظه اش را  از دست داده و پشت به  موجودیت و هویت  خود کرده، خواسته های دشمن را با جان و دل انجام می دهد و حاضر است  به خواست دشمن ، نزدیکترین اقوام و حتی پدر و مادر خودرا  هم بکشد!
 این واژه نه تنها در ترکیه ، جمهوری آذربایجان و دیگر جمهوریهای ترک بلکه در میان شعرا ، نویسندگان و ادبای ترکهای آذربایجان جنوب ارس و دیگر نقاط ایران  هم به صورت فراوان به کار گرفته می شود و افرادی که خود ترک، و زاده خانواده ترک تبریز و یا دیگر نقاط ترک نشین ایران هستند ولی خودرا تُرک نمی دانند و بر علیه زبان، فرهنگ ، تاریخ و هویت ترکان یعنی در درجه اول بر علیه  خود و خانواده خود و سپس بر علیه جامعه ای که در آن متولد و رشد و نمو کرده اند  قلم فرسایی و سخنرانیها می کنند، در میان مردم ما به « مانقورد» شهرت دارند. #آذربایجان_شمالی،#آذربایجان_جنوبی،#مانقورد،#چنگیز_آیتماتف، https://telegram.me/yurddash