حسن راشدی:  20 اسفند ۱۳۹۹

بیست و یکم ماه فوریه ( دوم و گاهی سوم اسفند) که بر اساس نامگذاری سازمان جهانی یونسکو  و برای جلوگیری از نابودی زبانهایی که تحت سلطه زبانهای حاکم کشورها قرار دارند و حق تحصیل به آنها داده نمی شود « روز جهانی زبان مادری» نامیده شده است، امسال هم مثل سالهای گذشته بدون برگزاری مراسم خاص در دانشگاهها و مراکز فرهنگی جهت پیدا کردن راه جلوگیری از مرگ زبانهای غیر فارسی در ایران، بخصوص ترکی که گویشوران چهل درصدی و یا به عبارتی اکثریت نسبی جمعیت ایران را تشکیل میدهند، گذشت.

البته برعکس سالهای گذشته که حتی بدون دلیل هم اجازه برگزاری مراسم «روز جهانی زبان مادری» داده نمی شد، امسال دلیل خوبی هم برای برگزار نکردن این مراسم وجود داشت و آنهم وجود اپیدمی ویروس کرونا ( کوید ۱۹) و لزوم پرهیز از تجمع در مکانهای سربسته برای جلوگیری از شیوع این بیماری بود.

با همه این محدودیتها، امسال در دوم اسفند ماه ۱۳۹۹ و در«روز جهانی زبان مادری» اتفاق مبارکی در ارتباط با این روز افتاد و جلد اول لغت‌نامه زبان ترکی آذربایجانی، ظهر آنروز در سالن خطایی مجموعه جهانی شیخ صفی‌الدین اردبیلی رونمایی شد.

دراین مراسم که با حضور آیت الله عاملی نماینده ولی‌فقیه در استان و امام جمعه اردبیل که در تدوین و به واقعیت پیوستن این کار مهم فرهنگی نقش اساسی داشت،جمعی از محققین، نویسندگان، اساتید دانشگاه و حضور ویدئو کنفرانسی استاد دانشگاه ترکیه، رئیس دانشکده زبان شناسی علوم جمهوری آذربایجان و از اساتید دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد، از جلد نخست لغت‌نامه ترکی آذربایجانی با ۴۰۰ صفحه و ۹۰۰۰ واژه که فقط شامل کلماتی با حرف شروع «آ» است رونمایی شد.

آقای احد بیوته سرپرست گروه تدوین این لغت‌نامه در طول چهار سال گذشته زحمات زیادی در گرد آوری لغات و کلمات بکر ترکی این لغتنامه کشیده بود و سفرهای زیادی به نقاط مختلف آذربایجان و دیگر استانهای ترک نشین کشور بخصوص مناطق روستایی دور افتاده و عشایری داشت و با ادیبان و بزرگان زبان و ادبیات ترکی کشور نشستهای علمی مفیدی برگزار کرده بود که من شاهد آن بودم. 

خلاصه آنکه ۴۱ سال بعد از تدوین و تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، قسمت کوچکی از اصل ۱۵ آن با رونمایی این لغتنامه به مرحله اجرا در آمد، آنهم نه از طرف قوه مجریه و وزراتخانه‌ای که زیر نظر این قوه  وظیفه اجرای آنرا به عهده دارد و ریاست این قوه در انتخابات مرحله اول ریاست جمهوری در سال ۱۳۹۲ قول اجرای کامل آن، یعنی تدریس به زبانهای غیر فارسی در کنار زبان رسمی در مدارس را داده بود، بلکه از طرف نماینده ولی فقیهی که ضرورت اجرای آنرا با تمام  وجود حسّ میکرد که متاسفانه ریاست قوه مجریه و ارگانها وابسته به آن هنوز به درک واقعی این ضرورت در جامعه نرسیده اند و یا دستهایی آنها را از رسیدن به این واقعیت ملموس و حساس باز میدارند که وظیفه اجرای این اصل مسلم قانون اساسی و فراهم کردن کلیه امکانات لازم آن به عهده دولت گذاشته شده است و شهید بهشتی در هنگام تصویب آن به صراحت و وضوح این موضوع را بیان می کند!