بخشی از کتاب خاطرات استاد محمد علی فرزانه

                                   " خاطره هایی از مدرسه (2) "

در سالهایی که ما در دانشسرا بودیم مدیر دانشسرا (و یا آنطوری که در آن سالها مد شده بود رئیس) علی دهقان بود. دهقان به روحیۀ شوونیزم که در آن سالها در همه جا و بخصوص در دانشگاه تهران حاکم بود، عادت کرده بود و سعی هم داشت که آن را به مرحلۀ عمل برساند. دهقان بین تمام مدیرانی که تا آنوقت دیده بودم، ازهمه لایق تر بود ولی با تمام قوا خودش را به شوونیزم فارس چسبانده بود. او با اینکه در آذربایجان بدنیا آمده بود و در گهواره با لالاییهای شیرین مادرش خوابیده و از بدو تولد با زبان مادری اش الفت گرفته بود، ولی از مدیری مدرسه گرفته تا مقام استانداری اش در هر جا که بود بر علیه زبان مادری و هویت ملی اش عمل کرده و از آنهایی شده بود که در رویاهایش خواب فارس زبان کردن آذربایجانی ها را میدیدند. 

            بخشی از کتاب خاطرات استاد محمد علی فرزانه

                        " خاطره هایی از مدرسه (1) "

                ( ترجمه به فارسی و تدوین دکتر صدیقه عدالتی )

    در سال 1319 شمسی، مدتها قبل از امتحان کلاس نهم که ضمناً امتحانی برای انتخاب شغل معلمی هم بود، من تصمیم گرفته بودم که در دانشسرا² اسم نویسی کنم. در آن زمانها دانشسرا پناهگاهی بود برای بچه هایی که امکان تحصیل آزاد را نداشتند. اینها برای اینکه بتوانند در مدت کوتاهی کاری پیدا کرده و به خانواده شان کمک کنند، در دانشسرا اسم نویسی  می کردند. من از زمانی که در کلاسهای پایین تر درس می خواندم با حال و هوای دانشسرا آشنایی داشتم. جوانهایی که از تبریز و یا دیگر شهرهای آذربایجان در اینجا قبول می شدند، بعد از اتمام تحصیل بر اساس تعهدی که داده بودند، می بایستی در شهرها و یا قصبه های دور و نزدیک به معلمی مشغول می شدند. می توان گفت که در این سالها اگر چه سیاست فارس کردن آذربایجان در اینجا کم کم خودش را نشان می داد، اما هنوز خیلی شدید نشده بود. 

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                           " باکی " دا دوکتور جواد هئیت مراسیمی

                            حسن راشدی : 9 تیر 1395

24 ژوئن 2016 میلادی  ( 4 تیر 1395 هجری گونش ایلی)  قوزئی آذربایجانین " بورچالی اجتماعی جمعیتی " طرفیندن اؤلکه‌نین پایتختی " باکی " شهرینده اؤنملی بیر تورَن کئچیرلدی .

آذربایجان ادبیات تاریخینده اؤزونه اؤزل یئر قازانان و " وارلیق " درگیسینی 35 ایل و عؤمرونون سونونا قدر منتشر ائدن و هر ایکی آذربایجانین سئویملیسی اولاراق وفاتیندان اؤنجه هم گونئی و هم قوزئی آذربایجانین آغ‌ساققالی ساییلان دوکتور جواد هئیت وفاتی‌نین ایکینجی ایل اؤنومو یاخینلاشارکن "تبریز گئجه‌سی " آدی ایله بیر مراسیم حاضیرلانمیشدی.