نسخه های خطی تركی دركتابخانه سركار فیض آثار رضوی (ع)

                              محمد وفادار مرادی - برگرفته از وبلاگ : " سالاریان"

                                      

اشاره : تحقیقات نشان می دهد كه حدود 100 كتاب تركی دست خط در كتابخانه آستان قدس رضوی وجود دارد. در نوشتار حاضر ضمن بررسی ویژگی ها و نكات برجسته‌ی نسخه های تركی موجود در كتابخانه آستان قدس رضوی و كتابخانه های وابسته، سعی در نگارش و معرفی و فهرست مختصر و الفبایی آنها خواهد شد.

كلیدواژه های موضوعی :  نسخه های خطی تركی

 در كتابخانه كهنسال و هزار و صد ساله آستان قدس رضوی 67 نسخه به زبان تركی مجموعه هفتاد هزار نسخه خطی آن را همراهی می كند كه باعث غنا و جامعیت زبانی آنها گردیده است. در سنوات قبل (سال 1352شمسی) استاد ایرج افشار و روان‌شاد محمدتقی دانش‌پژوه نسخه های تركی كتابخانه ملك تهران وابسته به كتابخانه آستان قدس رضوی را ضمن 30 صفحه در انتهای جلد اول فهرست كتب خطی كتابخانه ملك معرفی نموده اند كه بالطبع در این سطور از تكرار معرفی آنها صرف نظر شده است . لكن نسخه های كتابخانه مركزی و كتابخانه های وابسته بانضمام هفت نسخه تركمنی موجود به شیوه الفبایی مختصراً معرفی خواهد شد.

در بررسی اولیه نسخه‌ها، صرف نظر از وحدت زبانی، تنوع جغرافیایی خاصی در زبان و آواشناسی زبان نسخه‌ها ملاحظه می‌گردد. برخی نسخه ها متعلق به زبان تركی شمال خراسان و هرات هستند مانند: یوسف و زلیخا اثر طبع مظلوم (قرن13ق) ‌‌‌‌‌‌[شماره 651 گوهرشاد] و یا كاتبان نسخه متعلق به مناطق مزبورند مانند: عبدالله بن آقا رضا در 1245ق (كاتب لیلی و مجنون فضولی، شماره 691 گوهرشاد) و نبی عامری در 1096ق كاتب لغتنامه امیر علیشیر نوایی متوفی 906 ق [نسخه 6940 مركزی].

گروهی از نسخه ها توسط كاتبان آذربایجان ایران كتابت شده است مانند: نسخه دیگر لیلی و مجنون فضولی بغدادی متوفی 976ق كه توسط شفیع تبریزی در 1228ق كتابت شده است [14742 مركزی] و یا نسخه ربع مجیّب در نجوم كه میرزا محبعلی ناظم الملك مرندی در 1300ق نگاشته است [شماره1/12154 مركزی] و نیز نسخه تعلیم الخط عبدالله صیرفی (قرن 6ق) كه توسط اَبودَودَس در 961ق كتابت و تذهیب شده است [شماره 12224 مركزی]

و بخش دیگر، نسخه هایی هستند كه در قسطنطنیه یا استانبول و بلاد دیگر تركیه امروزی متولد شده اند و متاثر از شیوه نگارش، تذهیب و واژگان تركی استامبولی قرار دارند مانند: نسخه مراثی بخط قنبر علی آل عبا (قرن 14ق) شامل مرثیه های رجب بن حسین از فقرای بكتاشیة تركیه كه در 1203ق نوشته است [شماره 27456 مركزی] و نسخه ای بخط نسخ محمد بن حسین معاصر سلطان مراد بن سلطان سلیم عثمانی كه مناسك حج سنان الدین یوسف مكی زنده در 991ق را در شام استنساخ كرده است [شماره 17602 مركزی] و یا نسخة كتابچه تشكیلات اردوی همایونی عثمانی در 1815 میلادی [شماره 29181 مركزی].

قابل ذكر آنكه كاتبان ترك زبان خراسان مانند رمضان بن كربلایی مشهدی دُلو ـ از روستای خبوشان یا قوچان ـ و كاتب نسخه لیلی و مجنون فضولی بغدادی متوفی 976ق در سال 1287ق همراه با كتابت آن دو مثنوی فارسی (بختیارنامه و موش و گربه) در همان سال استنساخ نموده و می‌نماید در كنار بازنویسی كتب تركی به كتابت نسخه های فارسی نیز جدیت داشته‌اند.

 

واقفان كتب تركی:

سابقة وقف نسخه‌های تركی به تاریخ 1145ق حدود سیصد سال پیش باز می گردد كه نادرشاه افشار اولین نسخه تركی را وقف كتابخانه نمود و در ادامه میرزا رضا خان نائینی، قاضی نور در مرداد 1311 و خان بابا مشار در 1346ش نسخه هایی را به كتابخانه واگذار و نیاز نمودند.

در بعد از انقلاب اسلامی با شتاب آهنگ وقف و خرید، نسخه‌های بیشتری كه 80% موجودی نسخه‌های تركی را شامل می گردد به مجموعه اضافه گردید.

لهذا در این سی سال اخیر نام واقفانی همچون: سید محمد باقر سبزواری 1405ق / سید جلال الدین تهرانی 1361ش / علیرضا شاهی 1372ش / رایزنی فرهنگی ایران در سوریه 1368 / استاد جعفر زاهدی 1377ش / احمد شاهد اسفراینی 1381ش / حاج آقای نیری كاشمری 1382 و مقام معظم رهبری حضرت آیة الله خامنه ای «ادام الله عنایاته» كه خلال سنوات 1373 تا 1387 نسخه هایی را به زبان تركی وقف و نیاز داشته‌اند.

 

محتوا و موضوع نسخه های تركی:

صرف نظر از نام نیك اندیشان و ارادتمندان ساحت قدسی حضرت رضا علیه السلام كه مجموعه‌های خطی و نفیس خود را اهداء نموده اند، بیشترین تعداد نسخه های مزبور در موضوعات منظوم و منثور ادبی قرار گرفته‌اند مانند: دواوین شعرا، مثنویات و در مراحل بعدی نسخه هایی در مباحث عقاید و فقه و اخبار و برخی علوم پزشكی و نجوم و جنگی و تجوید و تاریخ ملاحظه می شوند.           

دواوین و شرح متون مانند: دیوان فضولی بغدادی (   ـ976ق) / دیوان امیر علیشیر نوایی
(     ـ960ق) / دیوان مشرب / قصیده التجائیه ابوالحسن صفا (14ق)/ ترجمه قصیده برده بوصیری از قطب الدین خلواتی/ شرح دیوان حافظ از سروری(   ‌ـ969ق)/ شرح گلستان سعدی از ملا شمعی.

 مثنویات: لیلی و مجنون فضولی/ یوسف و زلیخا مظلوم (قرن 13ق)/ وفات نامه پیامبر اكرم ص (قرن 13ق)/ گلشن مصائب واصف تبریزی (قرن13ق).

متون منثور ادبی و جنگهای اشعار: كه عموماً شامل مرثیه های ائمه اطهار (ع) و اولیاء الله هستند مانند: محبوب القلوب امیر علیشیر نوایی ( ـ906ق)/ بحارالانشاء از قرن 12ق/ جنگ مراثی علی نوحه خوان/ جنگ اشعر دلریش (قرن 13ق)/ و جنگ مرثیه رجب بن حسین در 1203ق.

متون تاریخ زندگانی ائمه اطهار علیهم السلام: خصوصاً حضرت سید الشهدا علیهم السلام و ترجمه احوال شعرا مانند: حدیقة السعدا فضولی بغدادی در ترجمه روضة الشهدا ملا حسین كاشفی در مصائب و زندگانی امام حسین علیه السلام/ داستان محمد حنیفه/ مقتل و مصائب سید الشهدا/ جنان‌المومنین از رضا خاكسار (قرن12ق) در مصائب و زندگانی سید الشهدا و واقعه طف/ مجالس النفایس امیر علیشیر نوایی در تاریخ ادبیات/ تذكره شیخ صفی الدین اردبیلی.

كتب لغت دو زبانه مانند: لغت حلیمی (قرن 10ق) یا شرح بحرالغرایب/ لغت نامه امیر علیشر نوایی/ نصاب تركی علی بادكوبه ای (قرن14ق).

و متون علمی مانند: ربع مجیب نعمت الله (قرن13)/ رساله معرفت اسطرلاب از مصطفی بن علی موقت جامع خاقان در استامبول/ طالع نامه از محمد چلپی موقت مسجد جامع شهزاده/ غایة البیان در تدبیر بدن انسان از رئیس الاطباء صالح بن نصرالله معروف به ابن سلوم حلبی متوفی 1080ق در بیان امراض. مفردات و مركبات ادویه كه به نام محمد خان پسر ابراهیم خان سلطان عثمانی نگاشته است.

 

برخی از نسخه های نفیس و دستخط های علماء و شعرا

  در میان مجموعه نسخه های معرفی شده دستخط‌های: محمد بن حسین عالم و فقیه معاصر سلطان مراد عثمانی ‌‌‌[مناسك حج 17602 مركزی]. درویش طالوی (قرن 12 ق) ساكن دارالعدل قسطنطنیه [معرفت رجال الغیب.2/ 2011 مركزی]. دلریش شاعر قرن 13ق (جنگ اشعار 18502 مركزی ). ملاعلی نوحه خوان ( قرن 13 و 14 ق) [جنگ مراثی. 16794 مركزی] و غیر اینها را میتوان مشاهده كرد.

 و برخی نفایس موجود عبارت است از:

تعلیم خط عبدالله صیرفی (قرن 6 ق) به خط نسخ خوش در 961ق با تذهیب و كتابت ابودَودَس كاتب.

دیوان فضولی بغدادی بخط خوب روحی بن خیری در 991 ق.

ترجمه قصیده برده بوصیری با ترجمه تركی منظوم از قطب الدین خلواتی به خط نسخ و نستعلیق عصر مترجم و تذهیب و سرلوح كم كار. 

كتابچه تشكیلات اردوی همایونی عثمانی بخط نسخ خوب در معرفی قوای سه گانه.

جنگ اشعار شامل 103 برگ كه محمد بن علی در 1013 ق با سجع مهر «مظهر لطف اللهی محمد بن علی» جمع آوری نموده و شامل اشعار و غزلیات و رباعیات و قصاید مشهور شعرای تركیه است از قبیل: نجاتی بیگ، سماعی، شمعی چلپی، قصیده در فتح استامبول در 857ق توسط سلطان محمد، نحسی، شریفی، اموی چلپی، غزل حیرتی، تخمیص گناه با ذكر مقامات و گوشه ها و ردیف های آوازی ابیات مانند: پنجگاه، سه گاه، عشیران، دوگاه، حسینی، نوا، لغز سلطان مراد، غزلی از ثانی سلمه الله، عبیدی، نظیره‌هایی از باقی افندی، عالی افندی، شانی، نوعی چلپی، لسانی، قبولی، خلدی، اسیری، كمال پاشازاده، احمد چلپی، اصولی، حیاتی، قابلی افندی، بهاری چلپی، عبیدی، رضایی، وارسقی یك غزل از سلطان سلیمان، نیلی افندی، چند قطعه در ماده تاریخ جنگ با روم در 923 ق، رباعی اثر طبع خفی چلپی ادرنه‌ای، حقیری، احمدی، عزی‌زاده افندی، آهی چلپی، فغانی چلپی، وحدتی، وصال چلپی، سپاهی، اسیری، تخمیس بیانی از یحیی افندی، مرادی ، جنانی و شمس تبریزی و دیگران.

بعد از مقدمة نه چندان مختصر، نسخه های تركی موجود به تنظیم الفباء و در سطور زیر اطلاع رسانی می‌شود:

 

«الف»

اختیارات الایام

تركمنی، اخبار از محمد عوض بن صدرالدین قراقاش در تعیین سعد و نحس ایام:

27736 (نستعلیق 12 ق، 25 گ، كامل، وقفی مقام معظم رهبری در 1380)

 

ادعیه

دستور به تركی، از ـــــ ؟ شامل ادعیه تعقیبات نماز:

11896 (نسخ شعبان 1154 ق، كامل، 102 گ، وقفی محمد وجدانی در 1359ش)

 

اسطرلاب (رساله در معرفت)

تركی، هیأت و نجوم. از مصطفی بن علی موقت جامع خاقانی در استامبول در یك مقدمه و 45 باب: 1/12084 (نسخ 13 ق، 44 گ، كامل، وقفی سید جلال‌الدین تهرانی در 1361)

 

بحارالانشاء

تركی، ادبیات، از ــــــ ؟ در شیوه نامه نویسی، 471 گوهرشاد (نسخ 12ق، 188 گ، كامل، وقفی سعید طباطبایی در 1332)

 

«ب»

بحرالمعارف

تركی، معانی و بیان از مصطفی بن شعبان سروری، 4705 غرب (نسخ 13 ق، 95 گ، نر)

 

«ت»

تجوید

تركی و عربی، تجوید و قراءت، از قاریان، قرن 13 ق: 1990 گوهرشاد (نستعلیق 13 ق، 18 گ، نر)

 

تجوید منظوم

تركی، اثر طبع بنده ده ؟، در جزوه‌ای در مباحث

 

عمده تجوید:

29277 (نستعلیق 1262ق، 21 گ، كامل، وقفی محسن حسینی، 1382)

 

تذكره شیخ صفی الدین اردبیلی

تركی، تاریخ و عرفن، شجره‌نامه پادشاهان صفوی از صفی‌الدین اسحاق بن جبرئیل اردبیلی متوفی 735 ق:

59 (نسخ خوش 11 ق، 139 گ، نر، وقفی نادر شاه 1145 ق)

 

تعلیم خط

تركی، خوشنویسی از عبداللع صیرفی (6 ق):

12224 (نسخ ممتاز ابودودس 961 ق، 24 گ، كامل، تذهیب نسخه توسط كاتب، وقفی سید جلال‌الدین تهرانی، 1361)

 

جنان المؤمنین

تركی، اخبار، احتمالاً از رضا خاكسار در ثواب و فضیلت مرثیه سرایی سیدالشهداء:

14489 (نسخ علی بن كربلایی تبریزی، 1153 ق در تبریز، 119 گ، كامل، وقفی سید محمد باقر سبزواری، 1405 ق)

 

جُنگ

تركمنی، ادبیات، جامع، ملا قوئنج جهت فرزندش شامل حِكم خواجه احمد سوی عارف قرن 6 ق تركمن و اشعار قل تمور:

28181 (نستعلیق 1312ق، 156 گ، قف، خریداری در 1381)

 

جُنگ

تركی و فارسی، علوم غریبه و كیمیا، از ـــــ ؟، شامل خطوط مرموزه و اقلام هندی و یونانی و اوزان صغار و كبار و تعبیر خواب:

26242 (نستعلیق 13ق، 63 گ، كامل، وقفی جعفر زاهدی 1377)

جنگ (= مجموعة المراثی)

تركی، ادبیات اثر طبع علی نوحه خوان (14 ق):

16794 (نستعلیق تحریری شاعر 1341 ق، 174 گ، كامل، خریداری در 1367)

 

جنگ اشعار

تركی استامبولی، ادبیات، جامع: محمد بن علی در 1013ق با سجع مهر» مظهر لطف الهی محمد بن علی با اشعاری از نجاتی بیگ، سماعی، شمعی چلپی، قصیده در فتح استامبول در 857 ق توسط سلطان محمد و شعرای دیگر تركیه و عثمانی:

29211 (نسخ و نستعلیق 11 ق، 103 گ، كامل، وقفی حاج آقای نیری كاشمری در 1382)

 

جنگ اشعار

تركی، ادبیات، اثر طبع شاعری با تخلص دلریش (13 ق):

18502 (نستعلیق تحریری شاعر 1286 ق، 110 گ، كامل وقفی علیرضا شاهی در 1372)

 

جنگ اشعار

تركی، اخبار و مصائب از مداحان و ذاكران مشهد رضوی در مصائب كربلا:

14711 (نستعلیق 14 ق، 146 گ، كامل، وقفی سید محمد باقر سبزواری، 1405ق)

 

جنگ مراثی

تركی، ادبیات از ــــ ؟ شامل نوحه در مراثی سیدالشهدا و امیر مؤمنان علیهما السلام:

29266 (نستعلیق 13 ق، 53 گ، كامل، وقفی آقا نبوی كاشمری در 1382)

29208 (شكسته نستعلیق، 13 ق، 52 گ، نف، وقفی آقا نیری كاشمری در 1382)

 

جُنگ مرثیه

تركی، ادبیات، اثر طبع رجب بن حسین در 1203ق از فقرای بكتاشی تركیه، در مراثی ائمه(ع):

27456 (نستعلیق تحریری قنبر علی آل عبا، 1303 ق، 88 گ، كامل، خریداری)

 

حدیقة السعدا

تركی، ادبیات، از محمد بن سلیمان فضولی بغدادی (913 ـ 976 ق) به شیوه روضة الشهداء ملا حسین كاشفی متوفی 910 ق

نگاشته كتاب در 1271 ق در بولاق چاپ شده است.

719 گوهرشاد (نستعلیق عبدالرضا بن حمزه، 1075 ق، 272 گ، كامل، وقفی سعید طباطبایی در 1332)، 15135 (نستعلیق تحریری 1015 ق، 238 گ، كامل، وقفی مكتبة امیرالمؤمنین در 1365)، 19219 (نستعلیق عبدالشكور بن خداویردی شاه كرم، 1260 ق، كامل، 170 گ، وقفی سعید شكوری در 1373)، 9470 (نستعلیق 1271 ق، حجت سلیمان، 157 گ كامل وقفی خان بابا مشار در 1345)

 

داستان محمد حنفیه

تركی، تاریخ اسلام، از ــــ ؟

555 گوهرشاد (نستعلیق 13 ق، 59 گ، وقفی سعید طباطبایی در 1332)

 

درّالعجائب

تركمنی، اخبار، از علماء عامه قرن 13 ق در عقاید و اخلاق:

28219 (نستعلیق 1299 ق، 160 گ، خریداری 1381)

 

دیوان خواجه یسوی

تركمنی، ادبیات، اثر طبع خواجه احمد یسوی (قرن 6 ق):

27373 (نستعلیق تحریری امان مراد، 13ق، 38 گ، كامل، خریداری در 1380)

 

دیوان فضولی بغدادی

تركی، ادبیات، اثر طبع محمد بن سلیمان فضولی بغدادی (913 ـ 976 ق): 9659 (نستعلیق روحی بن خیری، 991 ق، 180 گ، كامل، وقفی خان بابا مشار)، 15105 (نستعلیق 993 ق، 112 گ، كامل، مذّهب و سرلوح دارد، مكتبه امیرالمؤمنین در 1365)، 444 گوهرشاد (نستعلیق 10ق، 100 گ، كامل، وقفی سعید طباطبایی در 1332)، 928 گوهرشاد (نستعلیق 12 ق، 128 گ، نف، وقفی سعید طباطبایی در 1332)، 12547 (نستعلیق محمد ملا بن سعد محمد، 1279 ق، 90 گ، وقفی حسین كی استوان در 1348)

 

دیوان مختوم قلی

تركمنی، ادبیات، اثر طبع مختوم قلی فراغی (1146 ـ 1205ق):

28220 (نستعلیق 1308 ق، 57 گ، نف، خریداری در 1381)

 

دیوان مشرب

تركی، ادبیات، اثر طبع مشرب یا مشرب دیوانه ساكن كاشغر شامل غزلیات و مثنویات با مضامین عرفانی:

11964 (نستعلیق مخلوط شكسته 1282 ق، 336 گ، كامل، وقفی سید محمود رحیم‌زاده، متوفی در خرداد 1361)، 1/28165 (نستعلیق 13 ق از برگ 24 تا 46، كامل، خریداری در 1381)، 8794 (نستعلیق پادشاه خواجه بن رحمت‌الله در 1312 ق، 364 گ، كامل، خریداری در 1338)

 

دیوان نوابی

تركی، ادبیات، اثر طبع امیر علیشیر نوایی (9060 ق)، 4901 شامل غزلیات (نستعلیق 10 ق، 3 گ، وقفی میرزا رضا خان نائینی در 1311)، 15819 (نستعلیق تحریری، 13 ق، 84 گ، كامل، خریداری در 1367)

 

ربع مجیّب

تركی، هیأت و نجوم از نعمت‌الله 13 ق در ارتفاع ربع دایره ضمن مقدمه و سیزده باب:

12154 (نستعلیق شكسته میرزا محبعلی ناظم‌الملك مرندی، 1300 ق در خوی، 8 گ، كامل، وقفی سید جلال‌الدین تهرانی در 1361)

 

ربع مجیب (تكلمه)

تركی، هیأت و نجوم از نعمت الله (13 ق)

در مقدمه و دوازده باب در معرفت درجه شمس و جیب قوس:

1/12154 (نستعلیق شكسته میرزا محبعلی ناظم‌الملك مرندی در 1300 ق در خوی، 8 گ، كامل، وقفی سید جلال‌الدین تهرانی در 1361)

 

رمل

تركی و فارسی، علوم غریبه، رساله در استخراج ضمیر است

23113 (نستعلیق 13 ق، 16 گ، نف، خریداری در 1329)

 

زبدة الكلام (ــ فیما یحتاج الیه الخاص و العام)

تركی، فقه، از نامراد وجدی:

775 كتابخانه غرب (نسخ محمد بن حسن قره حصاری، 1059 ق، 257 گ)

 

شرح بحرالغرائب = لغت حلیمی

فارسی و تركی، لغت، از لطف‌الله بن ابو یوسف حلبمی (قرن 10 ق):

27383 دفتر اول (نستعلیق تحریری ممتاز، 11 ق، 131 گ، موجودی تا حرف ن، خریداری)

 

شرح دیوان حافظ

تركی، ادبیات، از مصطفی سروری متوفی 969 ق، از شعرای عثمانی :

7135 (نستعلیق 13 ق، 88 گ، نر، خریداری در 1327 ش)

 

 

شرح قصیده برده

تركی، ادبیات، شاحر= احمد بلالی؟ شرحی بر قصیده برده بوصیری

15178 (نسخ 1135 ق، 44 گ، كامل، وقفی خلیل علوی خویی)

شرح گلستان سعدی

تركی، ادبیات، از ملا شمعی، 15173 (نسخ علی خان بن رمضان 1154 ق، كامل، 187 گ)

 

طالع نامه

تركی، هیأت و نجوم، از محمد چلپی موقت مسجد جامع شهزاده در احكام نجوم:

12084 (نسخ 13 ق، 67 گ، نوچند صفحه، وقفی سید جلال الدین تهرانی، 5/1361)

 

عقاید الاسلام

تركی، عقاید از ملا احمد فاضل اردبیلی، مصور به نام شاه عباس ثانی:

28668 (نستعلیق خوش بن علی اصغر اردبیلی، 1309 ق، در دارالارشاد اردبیل، 72 گ، كامل، وقفی احمد شاهد در 1381)

 

عقاید منظوم

تركمنی، عقاید حنفی، از علماء عامه تركمن:

28221 (نستعلیق خواجه محمد بن محمد صالح، 1308 ق، 64 گ، كامل، خریداری در 1381)

 

غایة البیان (ــ فی تدبیر بدن الانسان)

تركی، پزشكی، از رئیس الاطباء صالح بن نصرالله معروف به ابن سلوم حلبی متوفی 1080 ق كه در بیان امراض و مفردات و ادویه مركبه به نام محمد خان بن ابراهیم خان سلطان عثمانی نگاشته:

5204 (نستعلیق مخلوط شكسته، 12 ق، 165 گ، كامل، وقفی میرزا رضا خان نائینی در مرداد 1311)

 

فقه منظوم

تركمنی، فقه حنفی، در مباحث طهارت و صلوة:

28180 (نستعلیق 14 ق، 34 گ، نر، خرداری در 1381)

 

 

قصیدة النجائیه

تركی و ترجمه فارسی، ادبیات، اثر طبع ابوالحسن بن كاظم متخلص به صفا (14 ق):

16662 (نستعلیق 13 ق، 35 گ، كامل، خریداری در 1367)

 

قصیده برده (ترجمه ـــ)

تركی و فارسی، ادبیات و مناقب، از قطب‌الدین سعدالله خلواتی، نسخه ترجمه منظوم قصیده برده در مدح پیامبر اكرم (ص) سروده محمد بن سعید بوصیری است:

26092 (نسخ و نستعلیق 13 ق، 47 گ، كامل، سرلوح دارد، وقفی جعفر زاهدی در 1377)

 

كتابچه تشكیلات اردوی همایونی عثمانی

تركی، علوم جنگی و اسناد، از ـــ ؟، عنوان تركی: «دولت علیه عثمانیه اوردوی همایون تشكیلاتی در 1815 م شامل معرفی قوای سه‌گانه:

29181 (نسخ 1329 ق، 83 گ، نو، وقفی حاج آقا نیری كاشمری در 1382، دارای یك تصویر سربازهای ارتش)

 

گلشن مصائب

تركی، ادبیات، اثر طبع احمد بن محمد صادق واصف تبریزی (13 ق)

14399 (نستعلیق شكسته، 13 ق، 220 گ، وقفی سید محمد باقر سبزواری در 1405 ق)

 

لغت‌نامه

تركی، لغت، از امیرعلیشیر نوایی (   ـ 906 ق):

6940 (نستعلیق بنی عامری 1096ق، 182 گ، كامل، وقفی ملك‌زاده كوثر در 1363)

 

لیلی و مجنون (مثنوی)

تركی، ادبیات، اثر طبع محمد بن سلیمان فضولی بغدادی (913 ـ 976 ق) :

14742 (نستعلیق شفیع تبریزی 1228ق، 72 گ، وقفی سید محمدباقر سبزواری در 1405ق)

619 گوهرشاد (نسخ عبدالله بن آقا رضا، 1245 ق، 128 گ، نل، وقفی سعید طباطبایی در 1332)، 15821 (نستعلیق 1287 ق، 36 گ، نل، خریداری در 1367)، 15826 (نستعلیق تحریری 13ق، 160 گ، نف)

 

مجالس النفایس

تركی، تاریخ ادبیات، از امیر علیشیر نوایی (844 ـ 906ق):

15995 (نستعلیق 1134ق، 140 گ، كامل، وقفی بنیاد مستضعفان تهران در 1367)

 

محبوب القلوب

تركی، ادبیات، اثر طبع امیر علیشیر نوایی (    ـ 906ق):

12055 (نستعلیق 1122 ق، 68 گ، كامل، وقفی سید جلال‌الدین تهرانی در 1361)

9783 (نستعلیق مقصود بن خلیفه 1257 ق به نام پلنگ تویش خان؟ در مشهد، گ، كامل، وقفی خان بابا مشار در 1346)

 

مخبر صادق

تركی، علوم غریبه از محمد صالح (قرن 14 ق)

در مباحث علم رمل:

7920 (نسخ 14 ق، 39 گ، كامل، خریداری در 1329 ش)

 

مزارات مكه

تركی استامبولی، جغرافیا و تاریخ، از علماء حنفی

1/29792 (نسخ تحریری 12 ق، از برگ 21 تا 36، نو، وقفی رایزنی فرهنگی ایران در دمشق 1368)

 

معرفة رجال الغیب

تركی استامبولی، عرفان از درویش طالوی از نقی در دارالعدل قسطنطنیه براساس آراء شیخ محیی‌الدین عربی به همراه مصادیق و توسل‌نامه منظوم به عربی:

2/2011 (نسخ تحریری مؤلف 12 ق، 4 گ، كامل)

 

مقتل

تركی، اخبار و مصائب ائمه علیهم السلام :

14749 (نستعلیق 13 ق، 48 گ، نو، وقفی سید محمد باقر سبزواری در 1405ق)، 14654 (نسخ 13 ق، 237 گ، نو، وقفی سید محمدباقر سبزواری در 1405 ق)، 27517 (نستعلیق خوب، 13 ق، 110 گ، نو، خریداری در 1380)، 2415 گوهرشاد (نستعلیق تحریری 14 ق، 85 گ، نف)

 

ملعمه

تركی، علوم غریبه و نجوم، ترجمه ملحمه دانیال نبی (ع) از حبیش بن ابراهیم تفلیسی   ـ 629 ق برگرفته از فرمایشات امام صادق(ع) و دانیال نبی در شماره ماههای رومی كه برای ابوالفتح قرل ارسلان نگاشت. ترجمه به تركی: سید احمد عزت 13 ق

791 گوهرشاد (نسخ 13 ق، 73 گ، كامل، وقفی سعید طباطبایی در 1332)

 

 مناسك حج

تركی استامبولی، فقه حنفی، نقل از مناسك حج سنان الدین یوسف مكی زنده در 991 ق نقل كننده: محمد بن حسین معاصر سلطان مراد بن سلیم عثمانی :

17602 : نسخ نائل 12 ق در شام، از برگ 1 تا 18، نل، وقفی رایزنی فرهنگی ایران در دمشق در 1368)

 

مناسك حج

تركی استامبولی، فقه حنفی، از ــــ ؟

 

29792 (نسخ و نستعلیق 12 ق در شام از برگ 10 تا 19، نل، وقفی رایزنی فرهنگی ایران در دمشق، 1368)

 

نصاب تركی

تركی، لغت، از علی بادكوبه‌ای، 14 ق: 1/1968 گ (نسخ و نستعلیق 14 ق، 9 برگ كامل)

 

وفات نامه (مثنوی ـــ)

تركی كاشغری، ادبیات، در رحلت پیامبر اكرم(ص) و شهادت حضرت زهرا و حسنین علیهم السلام كه در 1207 ق سروده :

28165 (نستعلیق 13 ق، از برگ 1 تا 23 كامل، خریداری 1381)

یوسف و زلیخا

تركی، ادبیات، اثر طبع شاعری با تخلص مظلوم (13 ق):

651 گوهرشاد (نستعلیق رمضان بن كربلایی مشهود مشهور به دُلو، 1261 ق، 93 گ، نل، وقفی سعید طباطبایی در 1332)

منابع :

1-نشریه الكترونیكی شمسه

2- كتابخانه و موزه و مزكز اسناد مجلس شورای اسلام

 

http://salariyan.blogfa.com/post-2111.aspx

                     ....................................................................

              

                 فهرست كتاب‌های چاپ سنگی تركی در ایران منتشر شد             

 

تاریخ انتشار  TRT   15/11/2013

با آن‌كه چاپ در سال ۱۲۳۳ هجری قمری از تبریز كار خود را در ایران آغاز كرد هنوز آمار دقیقی از چاپ كتاب‌ها به زبان تركی موجود نیست

به گزارش خبرگزاری كتاب ایران (ایبنا)، كتاب «فهرست كتاب‌های چاپ سنگی تركی» كتابخانه دیجیتال بیاض به كوشش مجید غلامی‌جلیسه از مجموعه مجلدات «كهنه چاپ‌های ایرانی و اسلامی» است كه اطلاعاتی را درباره كتاب‌های چاپ سنگی به زبان تركی به مخاطبان ارایه می‌دهد، این كتاب از سوی انتشارات عطف منتشر شده‌است.

این كتاب، فهرست تفصیلی كتاب‌های چاپ سنگی موجود در كتابخانه دیجیتال بیاض و فهرست اجمالی كتاب‌های چاپ سنگی موجود در كتابخانه‌های دیگر را بررسی كرده و به معرفی كتاب‌های چاپ سنگی به زبان تركی عثمانی و لهجه‌های آذربایجانی و جغتایی (چاغاتای) و با الفبای عربی پرداخته است.

در این فهرست، اطلاعات ۹۲ عنوان كتاب چاپ سنگی ذكر شده و در ادامه، اطلاعات مختصر ٤۰۰ عنوان كتاب چاپ سنگی تركی كه در كتابخانه‌های ایران و دیگر كشورها موجود است، با ذكر ماخذ بیان شده‌است تا امكان دسترسی و مطالعه این دست از كتاب‌ها برای پژوهشگران فراهم شود.
در بخشی از این كتاب آمده‌است: متاسفانه با آن‌كه چاپ در سال ۱۲۳۳ هجری قمری از تبریز كار خود را در ایران آغاز كرد و با وجود گذشت ۲۰۰ سال از آن تاریخ، هنوز آمار دقیقی از چاپ و انتشار كتاب‌ها به زبان تركی در ایران موجود نیست.