+0 بَگَن (Bəyən)
یئنی تحصیل ایلی آمما آنا دیلده تحصیل یوخ !
حسن راشدی : مهر آیی‌نین بیرینجی گونو ۱۳۹۱
یئتمیش اوچ – دؤرد میلیون جمعیتی اولان بیر اؤلكه‌ده اوتوز اوچ – دؤرد میلیون نفوسو اولوب لاكین اؤز دیلینده تحصیل آلما حاقّی اولمایان بیر میلّته اورك یاندیرماق یوخسا « سنین حاقّین بوندان آرتیق دئییل ! » دئمك‌می لازیمدیر ؟
دونیانین ان دالی قالمیش اؤلكه‌سی اولان افغانستاندادا « بیر مملكت ده یالنیز بیر رسمی دیل اولار » تئوریسی چوخداندیر زیبیل قابینا تؤكولوب و بو اؤلكه‌ده ایكی سرتاسری دیل ( دری و پشتو ) رسمی دیل اولاراق افغانستانین بوتون مكتب – مدرسه و بیلیم یوردلاریندا ( دانیشگاهلاریندا ) تدریس اولدوقدان علاوه ، بو اوْلكه‌نین بوتون مطبوعات و رادیو – تلویزیونلاریندا هر ایكی دیلدن استفاده اولور .
حله بو ایكی رسمی و سرتاسری دیلدن علاوه اقلیت ساییلان باشقا دیللرینده جمعیتلری اساسیندا رادیو – تلویزیون و محل مكتبلرینده اؤزل یئرلری وار ؛ آمما بیز حله قونشوموز اولان بو اوچونجو و دالی قالمیش اؤلكه‌ده یاشایان افغان اینسانلاری قدَر بو حاقا مالیك اولمامیشیق!
بیز حله مهر آیی نین بیرینجی گونونده اوشاقلاریمیزی ساوادلاندیرماق اوچون یئددی یاشلی كؤرپه‌میزین بوغازینا زور – گوج ایله «سو » یئرینه « آب » سؤزونو سوخمالییق ، یوخسا ساوادلانماغا حاقّیمیز یوخدور !
بو اؤلكه‌ده «بیزیمده سیز كیمی اؤز دیلیمیزده درس اوخوماغا حاقّیمیز وار » دئمه‌یه حاقّیمیز یوخدور ، یوخسا نه بیلیم پانتوركیست ، خارجی دؤلتلرین عامیلی و یوزلرجه اتهاملارین جانیمیزا یاپیشماسینا اؤزوموزو حاضیرلامالییق!
دونیانین ان مدرن و دموكراتیك اؤلكه‌سی ادعاسیندا هامی‌نین قولونو دالدان باغلامیشیق و دونیانی اداره ائتمه‌یه اونلارا گؤستریلر وئریریك آمما دونیادا ان ایلیكین و ابتدای حاقّ ساییلان « آنا دیلده تحصیل » حاقّینا اینامیمیز یوخدور ؛ بو نئجه بیر مدرنیسم و نئجه بیر دموكراسی دیر ؟
سوئیس كیمی بالاجا بیر اؤلكه‌ده اونون یوزده یئتمیشی آلمان دیلینده ، یوزده اون یئددیسی و یوزده اون ایكیسی ایتالیا و فرانسا دیلینده دانیشدیقلاری حالدا اونون یالنیز یوزده بیری رومانیا دیلینده دانیشیرلار ؛ بو اؤلكه‌ده نه آلمان دیللی سوئیس‌لیلر اكثریت اولدوقلارینا گوره ادعا ائدیرلر یالنیز اونلارین دیلی بو اؤلكه‌نین رسمی دیلی اولمالی‌دیر و باشقا دیللی‌لر یالنیز آلمان دیلینده تحصیل آلمالی‌دیرلار و نه حتی یوزده بیر نفوسو اولان رومان دیللی‌لر سوئیس‌ده اؤز دیللرینده تحصیل آلماقدان محروم قالیبلار .
بو اؤلكه‌ده هم آلمان ، هم ایتالیا و هم فرانسا دیلی رسمی ،ارتباط و تحصیل دیلی‌دیر و هم رومانیا ( رومانش ) دیللی‌لر اؤز یاشادیقلاری منطقه‌ده اؤز دیللرینده تحصیل آلیرلار.
آیا دونیانین بو چاغیندا ایران آدلی اؤلكه‌ده بیز توركلر نسبی اكثریت نفوس و جمعیته مالیك اولاركن ساوادلانماق اوچون حله‌ده مهر آیی‌نین بیرینجی گونونده یئددی یاشلی كؤرپه‌لریمیزین بوغازینا « سو » یئرینه « آب » سؤزونو گوج ایله سوخماقدان باشقا حاقّیمیز یوخدومو ؟