"

                 دوغما دیلیمیز و وجدان بورجوموز        

                     حسن راشدی : 20 خرداد 1389               

هر بیر ملّتین دیلی او ملّتین وارلیق و موجودیت سندی‌دیر. دیل دئدیکده یالنیز بو گونکو گونئی آذربایجانین رادیو- تلویزیون مرکزلرینده دانیشیلان اوزدن ایراق تورکجه یوخ، دیلیمیزین قایدا قانونونا اویغون اصیل و دوزگون تورکجه میزدن سؤز گئدیر.

بعضی‌لری دیلدن پاسدارلیق ائتمک ("فارسی را پاس بداریم ") و دیلین یابانجی سؤز و کلمه‌لردن قورونماسینی آنجاق فارس دیلینه لازم و واجیب گؤرور و بو نُسخه‌‌نی باشقا دیللره یازماغی مصلحت گؤرمورلر!

" حتی اوزون ایللر بویو خارج اؤلکه لرینده او جُمله‌دن آمریکا و انگلستان‌دا یاشایان فارس دیللی‌لرین اوشاقلاری فارسجانی سلیس دانیشا بیلمه‌ییب و یاشادیقلاری اؤلکه‌لرین لهجه‌سینده دانیشاندا فارس آیدینلاری یئر گؤیو بیر-بیرینه تیکیر و بئله بیر فاجعه‌نین ! نئجه قاباغینی آلماق اوچون مین بیر پروژه و پراگرام حاضیرلاماق فیکرینه دوشورلر ؛ آنجاق بیزیم معصوم اوشاقلاریمیزین اؤز اؤلکه‌سی و اؤز یوردوندا دوغما آنا دیلینده یازیب - اوخوما حاقّیندان محروم قالماسینا بو باصطلاح آیدینلار نه اینکی افسوس یئمیر و بیر گؤز اوجو ایله‌ده باخمیرلار؛ دئموکراسی‌دان مدافعه ائتمک قیشقیریقلاری‌دا دونیا انسانلاری‌نین قولاغینی باتیریر!

بو مملکت‌ده چوخ اقلیت ساییلان و حتی چوخلاری‌نین یانیندا دیل یوخ ، لهجه ساییلان و قزوین شهری‌نین تاکستان منطقه‌سینده آز بیر عده‌نین دانیشدیغی تات دیلینه "تات دیلی سئمیناری " ">( سمینار زبان تاتی ) قویولور و بو ملّتین پولو ایله خارجی اؤلکه‌لردنده " تات دیلی متخصصی ! " بو سمینارا دعوت ائدیرلر ( تهرانین کانال 1 تلویزیونونون ساعات 14 خبری، 14 / آذر / 1378 ) ولی بو اؤلکه‌ده یاشایان ان آزی 30 میلیون تورک دیلینده دانیشان انسانلارین اؤز شخصی هزینه و امکانلاری‌ایله بیر آخشام چاغی موسیقی و شعر مراسیمی کئچیرمه‌یه الَک‌دن- ساجا کئچیب فاسلار دئمیشکن " هفت خوان رستم‌دن کئچَندن سونرا " بیر گون مراسیمه قالاندا اونو لغو ائدیرلر!

اوزدن ایراق بیر عده ادعالی فارس آیدینلاری دونیا دئموکراسی‌سیندان دانیشاندا اؤزلرینی ان دئموکرات و مدنی آدام کیمی گؤستریرلر ، لاکین بو دئموکراسینی اؤلکه ایچینده فارس دیللی اولمایانلارا ایسته‌ینده و انسانلارین ان ایلکین حقّی ساییلان یعنی آنا دیلده تحصیل آلماق مسئله‌سینه گتیرنده آشیری شوونیست‌لر سیراسیندا دایانیرلار!

بئله بیر مسئله‌ایله تام ایلگیلی سید محمد خاتمی ایرانین کئچمیش جمهور رئیسی‌نین  " مدنیت‌لر دانیشیغی" ( گفتگوی تمدنها ) موضوعسو آیدین بیر دلیل دیر ؛ خاتمی جنابلاری دونیانین بوتون دیل و مدنیتینه تام حؤرمت و سایقیسینی گوستردیکده دونیا سویه‌سینده آدی دیللره دوشدو و آقای خاتمی‌نین دئموکرات و آیدین فیکیرلی بیر سیاستچی اولدوغو هر گون تبلیغ اولوردو ؛ لاکین همین آدام ایران داخیلینده غیر فارس دیل و مدنیت‌لرینه بیر گؤز اوجو قَدَرده باخیب قایغی گؤسترمه‌دی و ایراندا فارس اولمایان دیللرین مکتبلرده اوخونماسی اوچون ایران اساس قانونون  سینیق - سالخاق 15-جی ماده سینی‌دا نه اینکی اجرا ائتمه‌دی بلکه داها چوخ اصرارلا دئدی " فاس دیلی ایرانلیلارین وحدت دیلی‌دیر "!

بو جُمله نین معناسی بودور کی ، ایراندا باشقا دیللرده یازیب - اوخوماغا کیمسه‌نین حقّی یوخدور ؛ چونکو بو ایش وحدتی پوزار!

جناب خاتمی اؤزو سید اولاراق و سیدلرین سوی- کؤکو 14 معصومه و عرب و سامی سوی -کؤکونه چاتماسینا هئچ بیر شک و شوبهه اولمادان و سامی‌لرین باصطلاح آریایی سوی-کؤکوایله هیچ بیر باغلیلیغی اولمادیغی حالدا خاتمی جنابلاری اؤزونو آریایی سوی-کؤکوندن گؤستره‌رک آذربایجان و موغان سفرینده آذربایجان تورکلرینی ده " آریایی خالص !" آدلاندیرماغا اصرار ائدیردی و بو جُمله‌سیندنده چوخ لذت آپاریردی!

بو اؤلکه‌ده تورکلر نفوس باخیمیندان نسبی اکثریته مالیک اولاراق و دیلیمیز دونیانین ان قانونلو دیللریندن بیری اولارکن و بو دیلده مین ایلدن بو گونه قدر دگرلی مکتوب اثرلر یازیلدیغی حالدا اونون دونیا سویه‌سینده تانینمیش ادبی اثری اولان "دده قورقود" کتابیندان و بو کیتابین 12 داستان و بویوندا دالغالانان محبت موضوعلاری ، انسانلارین برابر حقوقا مالیک اولمالاری ، قادینلارلا کیشی‌لرین ارزش و اعتبار باخیمیندان بیر سویه‌ده و حتی بعضی داستانلاردا قادینلارین مبارزه مِیدانلاریندا کیشی‌لره اوستون گلمه‌سی ، ار ایله آروادین بیر- بیرلرینه وفادارلیغی و حتی بوگونکو مترقی و مدنی دونیانین معیارلارینا اویغون انسانی-اخلاقی موضوعلار بو کتابین داستانلاریندا دالغالانارکن ایرانین رادیو - تلویزیون ، درس کیتابلاری و ملّت بودجه‌سی ایله چاپ اولان سرتاسری مطبوعاتیندا بیر جُمله‌ده اولسون بئله دده قورقود کتابی‌نین متنیندن سؤز آچیلمیر ،لاکین ملّت بودجه سی ایله حاضیرلانان رادیو- تلویزیون برنامه لریندن توتدو گونده‌لیک مطبوعات ، درس کیتابلاری ، سینما موضوعلاری ، تیاتر و یوزلرله جمعی رسانه‌لرده حکیم ابوالقاسم فردوسی‌نین " که رستم یلی بود در سیستان منش کردمش رستم داستان " افسانه سی ، ایکی – اوچ یاشلی اوشاقلاریمیزدان توتدو 70 - 80 یاشلی انسانلاریمیزین بئینینه هر گون سوخولماقدادیر!

 بعضی‌لری ائله تصور ائدیرلر کی ، بو مملکت‌ده یالنیز فارس یاشاییر و یا ایران آدلی اؤلکه یالنیز فارسلارا عایددیر و فارس دیلی و مدنیتیندن باشقا بو اؤلکه‌ده هئچ بیر کیمسه‌نین دیل و مدنیتیندن سؤز آچیب و مملکت امکانلاریندان فایدالانماغا حقّی یوخدور!

آما کیمسه بئله فیکیرلَشرسه و ایراندا یاشایان غیر فارس ملّتلری و اونلارین دیل ، مدنیت ، تاریخ ، فولکلور ، هویت و وارلیقلارینا اعتناسیز قالیب و معنوی وارلیقلارینا حقارت گوزو ایله باخارسا ایرانا قارانلیق بیر گله‌جک ترسیم ائتمه‌سینه شک ائتمه‌سین !

بو اؤلکه ده اسلامدان سونرا 1000 ایل و آراسی کسیلمه‌دن گوجلو امپراطورلوقلار قوران تورکلرین بو گونکو اوولادلاری‌نین تاریخی حافظه‌سینده کئچمیشدن چوخ افتخارلی تصویرلر وار . بو افتخارلی تصویرلردن بیری‌ده 1000 ایللیک تورک امپراطورلوقلاری چرچیوه سینده یاشایان هئچ بیر غیر تورک ملّتلرین دین ، دیل ، مدنیت ، هویت و وارلیقلاری ، قدرتله حُکم سورَن تورکلر طرفیندن نه اینکی تحقیر اولوب آرادان آپاریلماسینا بیر حرکت اولمامیش بلکه داها گوجلنمیشدیر!

لاکین همین 1000 ایل حُکم سوردویوموز اؤلکه‌نی جانلاریندان کئچمیش انسانلایمیزین قانی باهاسینا بوتون وارلیغیمیزلا دوشمانلاردان قورودوغوموز حالدا ایندی ایچینده یاشادیغیمیز اؤلکه‌ده تحقیر اولوروق و بعضی‌لری ایرانی یالنیز فارس دیللی گؤسترمه‌یه چالیشاراق اونون ایچینده یاشایانلاری فارس قازانینندا اریتمک فیکرینده‌دیرلر و غیر فارس دیللی‌لرین اؤزللیکله تورکلرین ابتدایی مکتبده درس اوخوماغا اؤز دیللرینده بئله مکتب لری یوخدور!

 بو گون آرتیق ایران چرچیوه‌سینده یاشایان غیر فارس ملّت‌لر بئله بیر سیاستین اؤنه سورولمه‌سی‌نین نه قَدَر یانلیش اولدوغونو دریندن دویور و بو سیاستین نه قدر خطرلی اولدوغونو گؤز اؤنونه سرگیله‌مه‌یی بیر وظیفه بیلیرلر.

هر حالدا بوگون ایران چرچیوه سینده اکثریت اولدوغوموز حالدا اقلیت حقوقونا بئله مالیک اولمادیغیمیز شرایط‌ده آنجاق اؤزوموز بو یازیق آنا دیلیمیزین قایدینا قالمالی اونون مکتب- مدرسه و بیلیم یوردلاریندا (دانشگاهلاردا) اوخوماق شرایطینی حاضیرلاماغا وارقوه میزله چالیشمالییق!

 بو وظیفه هر بیر انسانی، اسلامی و ملی دوشونجه‌لی آذربایجانلی و تؤرک دیللی آیدین و ضیالی‌نین چیگنینده آغیرلیق ائدیر!

آنا دیلینی سئومک، بو دیلده تحصیل آلیب یازیب - یاراتماق و اونو انکیشاف ائتدیرمک طبیعی بیر دویغو و حقدیر ؛ کیمسه‌ده بو دویغو اولمازسا یقین کی، او انسان خسته‌دیر و حکیمه مراجعه ائتمه لی‌دیر؛ یادا بئله بیر کیمسه دیلینی، هویتینی و مدنیتینی تحقیر ائدَنلرین قارشیسیندا مقاومت جرأتی اولمادیغینا گؤره اؤز دیلیندن و مدنیتیندن مدافعه ائتمک یئرینه زهرلی جریانلارا قوشولوب آسیمیله اولماغی داها آسان و راحت گؤردوکده هویت‌سیز بیر موجود کیمی یاشاماغی اوستون توتور!

 بیز وجدان قیشقیریقلارینا جواب وئرمه‌لی ،دیلیمیز،مدنیتیمیز و کیملیگیمیزی قورویوب یئنی نسلیمیزه تحویل وئرمه‌لییک. بئله بیر آغیر وظیفه‌نی یئرینه یئتیرمه‌سَک یقین کی،گله‌جک نسلیمیز بیزی لعنتله یاد ائتمکده حقلی اولاجاقلار !

 انسانی حقّینی تانیان، دوزگون تاریخینی اویره‌نَن، دوغما دیلینی، ملّی موسیقی‌سینی ، فولکلورونو، مدنیتینی،هویت و وارلیغینی قورویان هر بیر آذربایجانلی و تؤرک دیللی انسان، طبیعی کی ، اؤز ملّتی‌نین حقیقی ، ایناملی و ایمانلی نماینده سی دیر!